Co oznacza ciąża wysokiego ryzyka?

Co to jest ciąża wysokiego ryzyka?

Ciąża wysokiego ryzyka to taka ciąża, w której istnieją czynniki ryzyka związane z możliwością jej niekorzystnego zakończenia. Czynniki te mogą dotyczyć wieku, zdrowia, historii medycznej lub przebiegu ciąży kobiety, a także stanu zdrowia, rozwoju lub genetyki płodu. Ciąża wysokiego ryzyka stanowi około 5-7% wszystkich ciąż. Ciąża wysokiego ryzyka często jest mylona z ciążą zagrożoną poronieniem, ale nie zawsze kończy się ona poronieniem czy porodem przedwczesnym. Nie zawsze też pojawiają się w niej komplikacje zagrażające zdrowiu lub życiu płodu czy zdrowiu przyszłej mamy. Jednak ze względu na współistnienie różnych czynników, które mogłyby zakłócić jej przebieg, wymaga większej ostrożności ze strony przyszłej mamy i większego niż w ciąży prawidłowej nadzoru ze strony lekarzy.

Jakie są przyczyny ciąży wysokiego ryzyka?

Przyczyny ciąży wysokiego ryzyka mogą być różne i zależą od indywidualnej sytuacji każdej kobiety. Niektóre z nich są związane z wiekiem i zdrowiem kobiety przed ciążą, inne z jej stanem zdrowia i przebiegiem ciąży, a jeszcze inne z cechami i stanem zdrowia płodu. Oto niektóre z najczęstszych przyczyn ciąży wysokiego ryzyka:

• Wiek kobiety – poniżej 17 lat lub powyżej 35 lat. W pierwszym przypadku istnieje ryzyko, że układ hormonalny i narządy rodne nie są wystarczająco gotowe na ciążę i poród, w drugim natomiast zwiększa się ryzyko chorób matki, wad u dziecka, a także wahań tętna płodu, wewnątrzmacicznego zahamowania wzrastania płodu, śmierci wewnątrzmacicznej.
• Dane z wywiadu – poród martwego niemowlęcia, niska masa urodzeniowa dziecka (<1500 g), poród przedwczesny, rzucawka lub stan przedrzucawkowy w poprzednich ciążach również zwiększają ryzyko powikłań w obecnej ciąży.
• Choroby matki – zarówno te, do których doszło w trakcie ciąży, jak i przewlekłe, występujące przed zajściem w ciążę, takie jak nadciśnienie, cukrzyca, nowotwory, padaczka, choroby serca i nerek, astma, anemia sierpowata, toczeń, reumatoidalne zapalenie stawów, choroby tarczycy, narkomania, alkoholizm itp. Choroby te mogą wpływać na rozwój i stan zdrowia płodu, a także na przebieg ciąży i porodu.
• Czynniki genetyczne – zwłaszcza bliskie pokrewieństwo rodziców, za sprawą którego może dojść do nieprawidłowości chromosomowych płodu czy chorób metabolicznych. Czynniki te mogą być wykryte za pomocą badań prenatalnych, takich jak test PAPP-A, test potrójny, test czwórki, badanie USG, amniopunkcja, biopsja kosmówki, kordocenteza czy test NIPT.
• Cechy bieżącej ciąży – plamienia, łożysko przodujące, wielowodzie, ciąża mnoga, wady narządu rodnego matki, wady rozwijającego się organizmu, letalne lub nie, takie jak rozszczep kręgosłupa, nieprawidłowości chromosomowe itp. Cechy te mogą być wykryte za pomocą badań prenatalnych, takich jak badanie USG, testy biochemiczne, badania genetyczne itp.
• Wypadek – taki jak upadek, uderzenie, wstrząs, który może wywołać skurcze macicy przed terminem porodu lub pęknięcie macicy, co może doprowadzić do przedwczesnego porodu, krwotoku, niedotlenienia lub śmierci płodu.

Jakie są objawy ciąży wysokiego ryzyka?

Objawy ciąży wysokiego ryzyka mogą być różne i zależą od rodzaju i stopnia powikłań, które występują w ciąży. Niektóre z nich mogą być podobne do objawów ciąży prawidłowej, inne mogą być bardziej niepokojące i wymagać natychmiastowej interwencji lekarskiej. Oto niektóre z najczęstszych objawów ciąży wysokiego ryzyka:

• Krwawienie z dróg rodnych – może być spowodowane przez łożysko przodujące, odklejenie łożyska, pęknięcie błon płodowych, poronienie, przedwczesny poród lub inne uszkodzenia macicy lub szyjki macicy. Krwawienie z dróg rodnych jest zawsze powodem do niepokoju i należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
• Ból brzucha – może być spowodowany przez skurcze macicy, zakażenie, pęknięcie macicy, odklejenie łożyska, poronienie, przedwczesny poród lub inne problemy z macicą lub narządami wewnętrznymi. Ból brzucha może być ostry, tępy, kłujący, promieniujący lub napadowy. Ból brzucha, który jest silny, utrzymujący się lub towarzyszy mu krwawienie, gorączka, wymioty lub inne objawy, wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej.
• Zmniejszenie lub zwiększenie ruchów płodu – może być spowodowane przez niedotlenienie, zahamowanie wzrostu, wady wrodzone, zakażenie, przedwczesne pęknięcie błon płodowych, śmierć wewnątrzmaciczną lub inne problemy z płodem. Zmiana ruchów płodu może być odczuwana jako zmniejszenie lub zwiększenie ilości, siły, częstotliwości lub charakteru ruchów. Zmiana ruchów płodu, która trwa dłużej niż 24 godziny, jest powodem do niepokoju i należy skontaktować się z lekarzem.
• Obrzęki, bóle głowy, zaburzenia widzenia, nudności, wymioty – mogą być spowodowane przez stan przedrzucawkowy lub rzucawkę, czyli nadciśnienie tętnicze w ciąży, które może być niebezpieczne dla matki i dziecka. Stan przedrzucawkowy lub rzucawkę można rozpoznać po podwyższonym ciśnieniu krwi, białku w moczu, obrzękach twarzy, rąk i nóg, bólach głowy, zaburzeniach widzenia, nudnościach, wymiotach, bólach brzucha, drgawkach lub utracie przytomności. Stan przedrzucawkowy lub rzucawkę wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej i leczenia farmakologicznego, a w niektórych przypadkach koniecznego może być zakończenie ciąży.
• Gorączka, dreszcze, ból gardła, kaszel, katar, ból mięśni, biegunka, utrata smaku lub zapachu – mogą być spowodowane przez zakażenie wirusowe, bakteryjne lub grzybicze, które może być przeniesione na płód lub wywołać przedwczesny poród lub poronienie. Zakażenie można rozpoznać po podwyższonej temperaturze ciała, objawach ogólnoustrojowych lub miejscowych, wynikach badań laboratoryjnych. Zakażenie wymaga leczenia antybiotykami, przeciwwirusowymi lub przeciwgrzybiczymi, a w niektórych przypadkach izolacji lub hospitalizacji.

Jakie są skutki ciąży wysokiego ryzyka?

Skutki ciąży wysokiego ryzyka mogą być różne i zależą od rodzaju i stopnia powikłań, które występują w ciąży. Niektóre z nich mogą być niekorzystne dla matki i dziecka, inne mogą być neutralne lub korzystne. Oto niektóre z możliwych skutków ciąży wysokiego ryzyka:

Poronienie – to utrata ciąży przed 22 tygodniem ciąży. Poronienie może być spowodowane przez czynniki genetyczne, anatomiczne, hormonalne, immunologiczne, zakaźne, środowiskowe lub inne. Poronienie może być samoistne lub wywołane przez lekarza, jeśli ciąża stanowi zagrożenie dla zdrowia lub życia matki lub dziecka. Poronienie może być objawowe lub bezobjawowe, częściowe lub całkowite, jednorazowe lub nawracające. Poronienie może być źródłem smutku, żalu, winy, lęku lub depresji dla matki i jej partnera.

Poród przedwczesny – to poród, który następuje przed 37 tygodniem ciąży. Poród przedwczesny może być spowodowany przez czynniki matczyne, płodowe, łożyskowe, środowiskowe lub inne. Poród przedwczesny może być samoistny lub wywołany przez lekarza, jeśli ciąża stanowi zagrożenie dla zdrowia lub życia matki lub dziecka. Poród przedwczesny może być objawowy lub bezobjawowy, pojedynczy lub wieloraki, spontaniczny lub indukowany. Poród przedwczesny może być źródłem niepokoju, stresu, niepewności lub nadziei dla matki i jej partnera.

Niska masa urodzeniowa – to masa ciała noworodka poniżej 2500 g. Niska masa urodzeniowa może być spowodowana przez czynniki matczyne, płodowe, łożyskowe, środowiskowe lub inne. Niska masa urodzeniowa może być związana z porodem przedwczesnym lub zahamowaniem wzrostu płodu. Niska masa urodzeniowa może być źródłem problemów zdrowotnych, rozwojowych lub behawioralnych dla dziecka, takich jak niedotlenienie, infekcje, krwawienia, wady wrodzone, trudności w karmieniu, niski poziom cukru, żółtaczka, niedoczynność tarczycy, opóźnienie umysłowe, nadpobudliwość, zaburzenia emocjonalne czy społeczne.

Wady wrodzone – to nieprawidłowości w budowie lub funkcjonowaniu narządów lub układów dziecka, które powstają w okresie prenatalnym. Wady wrodzone mogą być spowodowane przez czynniki genetyczne, środowiskowe lub nieznane. Wady wrodzone mogą być wykryte przed urodzeniem, w trakcie porodu lub po urodzeniu. Wady wrodzone mogą być drobne lub poważne, izolowane lub zespołowe, letalne lub nie. Wady wrodzone mogą być źródłem trudności zdrowotnych, rozwojowych lub społecznych dla dziecka, takich jak zaburzenia oddychania, krążenia, trawienia, mowy, słuchu, wzroku, ruchu, nauki, komunikacji czy integracji.

Śmierć wewnątrzmaciczna – to śmierć płodu po 22 tygodniu ciąży. Śmierć wewnątrzmaciczna może być spowodowana przez czynniki matczyne, płodowe, łożyskowe, środowiskowe lub nieznane. Śmierć wewnątrzmaciczna może być wykryta przez brak ruchów płodu, brak tętna płodu, brak wzrostu płodu lub inne objawy. Śmierć wewnątrzmaciczna może być źródłem bólu, straty, żałoby, winy, lęku lub depresji dla matki i jej partnera.

Jak się przygotować i radzić sobie z ciążą wysokiego ryzyka?

Ciąża wysokiego ryzyka wymaga większej troski i uwagi ze strony matki i lekarzy. Oto kilka rad, jak się do niej przygotować i radzić sobie z nią:

• Zgłosić się do lekarza i poddać się badaniom. Należy zgłosić się do lekarza ginekologa-położnika, który będzie prowadził ciążę i oceni stopień ryzyka. Należy również poddać się badaniom prenatalnym, takim jak badanie krwi, moczu, USG, testy biochemiczne, badania genetyczne itp., które pozwolą na monitorowanie stanu zdrowia matki i dziecka, wykrycie ewentualnych problemów i podjęcie odpowiednich działań.
• Zastosować się do zaleceń lekarza i prowadzić zdrowy tryb życia. Należy przestrzegać zaleceń lekarza dotyczących częstotliwości i rodzaju wizyt kontrolnych, leków, suplementów, diety, aktywności fizycznej, odpoczynku, higieny, seksu, podróży itp. Należy również prowadzić zdrowy tryb życia, unikać używek, stresu, nadmiernego wysiłku, narażenia na szkodliwe substancje lub promieniowanie, dbać o siebie i swoje samopoczucie.
• Znaleźć wsparcie i pomoc. Należy otaczać się ludźmi, którzy będą wspierać i pomagać w ciąży, takimi jak partner, rodzina, przyjaciele, grupy wsparcia, psycholog, położna, doula itp. Należy również szukać informacji i edukacji na temat ciąży wysokiego ryzyka, np. na stronach internetowych, w książkach, w czasopismach, w poradnikach, w programach telewizyjnych lub radiowych. Należy również korzystać z dostępnych świadczeń i usług, takich jak opieka zdrowotna, pomoc społeczna, pomoc prawna, pomoc materialna itp.
• Przygotować się do porodu i połogu. Należy zaplanować miejsce, sposób i termin porodu, z uwzględnieniem możliwych komplikacji i interwencji medycznych. Należy również przygotować wyprawkę dla dziecka, dokumenty, torbę do szpitala, plan opieki nad dzieckiem, plan powrotu do domu itp. Należy również zadbać o swoje zdrowie fizyczne i psychiczne po porodzie, np. przez karmienie piersią, dbanie o higienę, odpoczynek, ćwiczenia, dietę, leki, kontrolę, wsparcie itp.
• Radzić sobie z emocjami i stresem. Należy akceptować swoje uczucia i emocje, takie jak radość, smutek, lęk, złość, winę, nadzieję, wdzięczność itp. Należy również wyrażać je w odpowiedni sposób, np. przez rozmowę, pisanie, rysowanie, śpiewanie, modlitwę, medytację, relaksację, hobby itp. Należy również szukać pozytywnych aspektów i celów w ciąży, np. przez cieszenie się z każdego dnia, obchodzenie ważnych dat, marzenie o dziecku, nawiązywanie z nim kontaktu, przygotowywanie się do jego przyjścia na świat itp.