Większość z nas zapytana o pępowinę, odpowie, że jest to przewód, który w ciąży łączy dziecko z łożyskiem i pozwala dostarczać płodowi niezbędnych składników odżywczych od matki. Pępowinę mamy okazję obserwować na zdjęciach USG, ale dopiero przy porodzie mamy możliwość zobaczyć ją naprawdę z bliska a nawet dotknąć. Większość rodziców jest bardzo zdziwiona, jak twardy i długi jest to organ. Jego przecięcie tuż po porodzie nie jest łatwe i czasem trzeba użyć do tego większej siły. Na tym nie kończą się jednak zaskakujące właściwości pępowiny.
1. Plącze się i tworzy supły
Ze względu na swoją długość i elastyczność, pępowina łatwo się plącze. Supły tworzą się zwykle wtedy, gdy dziecko nie jest jeszcze duże i ma sporo miejsca, by się przemieszczać i robić fikołki. Takie „zabawy” zwykle kończą się splątaniem pępowiny, co bywa bardzo niepokojące dla mam. Owinięcie pępowiny wokół szyi dziecka grozi jego uduszeniem, dlatego gdy zostanie to wykryte w czasie ciąży, ciężarna i jej dziecko muszą być regularnie kontrolowane. Samo zaplątanie się pępowiny nie powoduje zaburzeń w jej funkcjonowaniu.
2. Reaguje na temperaturę
Pępowina pracuje w warunkach płodowych. Jest przyzwyczajona do panującej wewnątrz macicy temperatury, dlatego podczas wyjścia na zewnątrz w trakcie porodu, gdy odczuwa niższą temperaturę, niemal natychmiast przestaje tętnić, lekko się kurczy i twardnieje. Zamykają się naczynia krwionośne i po kilku minutach pępowina przestaje „działać”.
3. Ma właściwość uzdrawiającą
Płynie w niej krew pępowinowa, którą na życzenie świeżo upieczonej mamy można pobrać i przechowywać w banku krwi pępowinowej na wypadek, gdyby kiedyś mogła uratować zdrowie lub życie dziecka. Komórki macierzyste zawarte w krwi mają zdolność regeneracji i modyfikacji różnych typów komórek. Obecnie można stosować je w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów, chorobie Parkinsona, udarze, stwardnieniu rozsianym, astmie czy porażeniu mózgowym. Trwają badania medyczne na przydatnością krwi pępowinowej w leczeniu innych poważnych chorób.
4. Jest częścią dziecka
Pępowina to część dziecka, nie matki. Fizjologicznie i genetycznie. Gdy dochodzi do zapłodnienia, z jednych komórek powstaje embrion, z innych łożysko i pępowina. Pępowina dokładniej rozwija się z woreczka żółciowego i błon płodowych.
5. Transportuje krew
Pępowina odpowiada za przepływ krwi od dziecka i do dziecka. Zawiera ona dwie tętnice, które transportują krew do łożyska oraz jedną żyłę, która przenosi tlen i substancje odżywcze z powrotem do dziecka. W ostatnim trymestrze ciąży, dziecko przy pomocy pępowiny otrzymuje nawet pół litra krwi w ciągu minuty. Co ważne, krew dziecka nie miesza się z krwią dziecka. Wymiana składników odżywczych i tlenu odbywa się w łożysku.
6. Tryb życia matki wpływa na jej jakość
Pępowina to kluczowy organ dla życia i zdrowia nienarodzonego dziecka. Problemy zdrowotne matki i jej tryb życia mają wpływ na wzrost i rozwój pępowiny. Złe nawyki żywieniowe, palenie tytoniu, kontakt z substancjami chemicznymi czy picie alkoholu mogą upośledzić pępowinę i tym samym ograniczyć jej funkcje, co ma wpływ na rozwój dziecka.
7. Bliźnięta jednojajowe mają osobne pępowiny
Bliźnięta jednojajowe, mimo tego, że posiadają jedno łożysko, łączą je z nim dwie osobne pępowiny. W rzadkich przypadkach, gdy bliźnięta nie są oddzielone od siebie workami owodniowymi (syndrom MOMO), te pępowiny się ze sobą plączą. Swego czasu głośno było o pewnych jednojajowych bliźniętach z Australii, których pępowiny były zaplecione jak warkocz.
fot. LittleThings.com
8. Jest bardzo długa
Nie ma stałej długości. Zazwyczaj ma od 45 do 60 centymetrów. Nie do końca wiadomo, co powoduje określoną długość pępowiny, ale wiadomo, że pełną długość uzyskuje ona w okolicach 28. tygodnia ciąży. Bywają odstępstwa od tych norm, gdy pępowina jest znacznie krótsza. Wówczas ciąża obciążona jest większym ryzykiem np. zatrzymania wzrostu łożyska i zwykle kończy się cesarskim cięciem.
9. Sprzyja rozwojowi zmysłu dotyku
Zmysł dotyku rozwija się u płodu na wczesnym etapie. Już w 8. tygodniu ciąży dziecko potrafi odczuwać dotyk. Przez kolejne tygodnie ciąży „bada” otoczenie własnym ciałem – ustami, rękami czy stopami. Gdy dziecko ma już wykształcone dłonie, potrafi chwytać pępowinę. Można mieć wrażenie, że sprawia mu to frajdę, gdy zaciska na niej rączki lub pociąga do dołu.
10. Bywa symbolem
W wielu kulturach pępowina, a raczej jej odcięcie symbolizuje zerwanie więzi dziecka z matką, a dzięki temu, że robi to ojciec – pokazuje, że teraz on staje się ważny dla swojej pociechy. W niektórych krajach istnieje tradycja, by pępowinę zasuszać i przechowywać jako talizman. Tak jest np. w Japonii. W niektórych indiańskich plemionach z pępowiny tworzy się amulety, które dzieci noszą na szyi przez całe życie. W Turcji zaś istnieje przesąd, że odciętą pępowinę powinno się zakopać w ważnym symbolicznym miejscu, które będzie wyznacznikiem zawodowego sukcesu dziecka w dorosłym życiu.
