Co to jest płaskostopie?
Płaskostopie jest to zniekształcenie stopy, które może mieć poważne konsekwencje. Po urodzeniu się dziecka wiotkie więzadła, słabe mięśnie i gruba poduszeczka tłuszczowa pokrywająca podeszwy sprawiają, że stopy niemowlęcia są spłaszczone. Ale wraz z rozwojem dziecka mięśnie stóp stopniowo się wzmacniają. Dzięki temu po wewnętrznej stronie stopy między piętą a paluchem tworzy się charakterystyczne sklepienie podtrzymywane przez mięśnie. Gdy maluch skończy 3–4 lata, jego stopa powinna już być zbudowana prawidłowo. Jednak niekiedy proces ten nie przebiega tak, jak powinien. Mimo upływu czasu łuk jest bardzo niski albo w ogóle go nie ma. Dochodzi do płaskostopia, nazywanego platfusem.
Płaskostopie może być pierwotne lub wtórne. Pierwotne płaskostopie jest wrodzone i występuje u około 6-20% noworodków płci męskiej. Jego przyczyną jest niezarośnięcie się wyrostka pochwowego, który jest połączeniem między jamą brzuszną a workiem mosznowym. Wyrostek ten zwykle zamyka się przed urodzeniem, ale czasem pozostaje otwarty i umożliwia przedostawanie się płynu z jamy brzusznej do worka mosznowego. Wtórne płaskostopie jest nabyte i występuje u starszych dzieci i dorosłych. Jego przyczyną mogą być różne czynniki, takie jak urazy, zapalenia, nowotwory, zaburzenia krążenia, itp.
Jakie są objawy płaskostopia?
Płaskostopie zwykle nie daje żadnych specyficznych objawów, poza widocznym i wyczuwalnym powiększeniem stopy. Powiększenie to może być jednostronne lub obustronne, a jego wielkość zależy od ilości nagromadzonego płynu. Płaskostopie jest sprężyste, wypełnione płynem i stosunkowo twardy. Nie powoduje bólu ani dyskomfortu, chyba że jest bardzo duży lub towarzyszy mu stan zapalny lub skręt jądra. Płaskostopie może zmieniać swoją wielkość w zależności od pory dnia i pozycji ciała. Zwykle jest większy wieczorem i nocą, a mniejszy rano i w ciągu dnia.
Jak się diagnozuje i leczy płaskostopie?
Diagnoza płaskostopia opiera się na badaniu fizykalnym i badaniu ultrasonograficznym (USG) stóp. Badanie fizykalne polega na oglądaniu i dotykaniu stóp, a także na przepuszczeniu światła przez nie, co nazywa się diafanoskopią. Badanie USG pozwala na ocenę wielkości, kształtu i zawartości płaskostopia, a także na wykluczenie innych chorób, takich jak przepuklina, guz, torbiel, skręt jądra, itp.
Leczenie płaskostopia zależy od jego typu, wielkości i objawów. W większości przypadków pierwotne płaskostopie u niemowląt i małych dzieci nie wymaga leczenia, ponieważ zwykle zanika samoistnie w ciągu pierwszego lub drugiego roku życia. W takich sytuacjach wystarczy obserwacja i regularne kontrole u lekarza. Jeśli jednak płaskostopie nie zanika, jest bardzo duże, powoduje dolegliwości lub towarzyszy mu przepuklina, konieczne jest leczenie chirurgiczne. Polega ono na nacięciu worka mosznowego, usunięciu płynu z płaskostopia, zamknięciu wyrostka pochwowego i zszyciu błon jądra. Zabieg ten nazywa się hydrocelectomią i wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym. Po zabiegu dziecko może opuścić szpital tego samego lub następnego dnia, a rekonwalescencja trwa kilka dni.
Wtórne płaskostopie u starszych dzieci i dorosłych wymaga leczenia przyczynowego, czyli usunięcia czynnika, który spowodował nagromadzenie się płynu. Może to być np. leczenie zapalenia, operacja guza, leczenie zaburzeń krążenia, itp. Jeśli leczenie przyczynowe nie jest możliwe lub nieskuteczne, można zastosować leczenie chirurgiczne, polegające na hydrocelectomii lub na nakłuciu i aspiracji płynu z płaskostopia. Nakłucie i aspiracja płynu jest mniej inwazyjną metodą, ale ma większe ryzyko nawrotu płaskostopia i powikłań, takich jak krwiak, zakażenie lub uszkodzenie jądra.
