W Polsce obowiązuje Standard organizacyjny opieki okołoporodowej, w którym opisano organizację opieki nad kobietą w czasie ciąży, porodu i połogu, a także opieki nad noworodkiem. Informator „ABC opieki okołoporodowej” krok po kroku, w prosty sposób przeprowadzi Cię przez zagadnienia Standardu, wyjaśniając jego najważniejsze założenia.
Standard opieki okołoporodowej
Zgodnie z rozporządzenia Ministra Zdrowia Standard Organizacyjny Opieki Okołoporodowej to dokument, który ma na celu poprawę komfortu i bezpieczeństwa kobiety rodzącej oraz zapewnienie właściwej organizacji i warunków opieki nad nią i dzieckiem. Podkreślone zostały w nim m. in. prawa jakie mają kobiety w tym szczególnym dla nich okresie, np.: prawo do informacji oraz udziału w podejmowaniu decyzji związanych z ciążą, porodem, połogiem oraz opieką nad noworodkiem, dotraktowania ich z szacunkiem.
Treść Standardu obejmuje szczególne momenty:
– ciążę,
– poród,
– połóg
– opiekę nad noworodkiem po połogu.
Informator „ABC opieki okołoporodowej”
Warto, aby każda przyszła mama przeczytała Informator „ABC opieki okołoporodowej”. Stanowi on doskonały przewodnik dla kobiet w ciąży i ich rodzin. Znajomość zagadnień zawartych w Standardzie, pozwoli kobietom na lepsze przygotowanie się do okresu ciąży, porodu i połogu oraz na poznanie swoich praw i przysługujących im świadczeń medycznych.
W Informatorze zamieszczone zostały także kody QR, umożliwiające pobranie dodatkowych materiałów związanych z opieką w okresie okołoporodowym, np. propozycje pozycji wertykalnych w czasie porodu; pozycje do karmienia piersią, aspekty prawne związane z rodzicielstwem i wiele innych. Zostały w nim również wyjaśnione terminy medyczne oraz skróty, z którymi kobieta może się spotkać, wykonując różne badania w czasie ciąży.
Standard opieki okołoporodowej – ciąża
Ciąża to wyjątkowy i niezapomniany okres życia kobiety. Każda kobieta ma prawo sama wybrać, kto będzie sprawował opiekę nad nią w tym okresie. Może wybrać lekarza lub położną, jeśli przebieg ciąży jest prawidłowy. Podczas wizyt w czasie ciąży będą wykonywane badania, mające na celu ocenę stanu zdrowia kobiety i jej dziecka. Wówczas też osoba sprawująca opiekę nad kobietą w ciąży ustali z nią plan opieki przedporodowej i plan porodu.
Plan porodu to dokument, który obejmuje wszystkie elementy postępowania medycznego podczas porodu. Zawiera on decyzje, prośby, zgody na określone zabiegi i procedury w poszczególnych okresach porodu i w pierwszych dniach połogu. Może on być modyfikowany w każdej chwili, w zależności od potrzeb, oczekiwań kobiety, ale także od zmieniającej się sytuacji zdrowotnej.
W czasie ciąży niezwykle ważna jest edukacja dotycząca zagadnień związanych z ciążą, porodem, połogiem i opieką nad noworodkiem. Takie przygotowanie kobiety do nowej roli może sprawić, że poczuje się pewniejsza jako matka i wiele pojawiających się problemów będzie mogła rozwiązać sama, bazując na wcześniej zdobytej wiedzy. Każda kobieta powinna być objęta taką edukacją w czasie ciąży. Jeśli osobą prowadzącą ciążę jest lekarz, ma on obowiązek poinformowania kobiety o możliwości korzystania z opieki położnej podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) i skierowanie jej w okresie między ukończonym 21., a 26. tygodniem ciąży do położnej POZ, która taką edukację przeprowadzi.
Położna (po wcześniejszym wypełnieniu przez kobietę deklaracji wyboru położnej) będzie również sprawować opiekę nad kobietą i dzieckiem w miejscu, w którym będą przebywali po porodzie.
Dwa razy w czasie ciąży oraz jeden raz po porodzie powinna być przeprowadzona ocena ryzyka i nasilenia objawów depresji polegająca na przeprowadzeniu krótkiego testu, zawierającego pytania dzięki którym wstępnie można ocenić stan emocjonalny kobiety.
Standard opieki okołoporodowej – poród
W czasie porodu każda kobieta ma prawo do poszanowania jej intymności, godności, do korzystania z metod łagodzenia bólu porodowego, zarówno niefarmakologicznych, jak i farmakologicznych, do obecności w tym czasie osoby bliskiej.
W czasie porodu powinny być ograniczone do minimum interwencje medyczne, np.
– przebicie pęcherza płodowego,
– wzniecanie i stymulacja czynności skurczowej,
– podawanie silnych leków łagodzących ból porodowy (opioidów),
– nacięcie krocza.
Zaraz po porodzie, jeśli stan dziecka na to pozwala, powinno być położone na klatce piersiowej matki, jest to tzw. kontakt „skóra do skóry”. Taki nieprzerwany kontakt zmamą powinien trwać co najmniej dwie godziny. Już w tym czasie należy zachęcać matkę do karmienia piersią.
Standard opieki okołoporodowej – połóg
Po porodzie zaczyna się połóg, czyli okres powrotu organizmu kobiety do stanu sprzed ciąży. W tym czasie dochodzi do wielu zmian w organizmie kobiety, np.: gojenia się ran porodowych, rozpoczęcia i utrzymania laktacji. Przez cały pobyt w szpitalu (jeśli stan zdrowia noworodka na to pozwala) matka ma dziecko przy sobie, aktywnie uczestnicząc w opiece nad nim. Ciągle wspólne przebywanie ze sobą sprzyja nawiązywaniu więzi macierzyńskich oraz korzystnie wpływa na proces laktacji.
Mleko matki to najlepszy, z optymalnym składem pokarm dla dziecka, a karmienie piersią ma wiele korzyści zarówno dla dziecka, jak i dla matki. Czasami w trakcie karmienia mogą pojawić się trudności, jednak nie należy się tym zniechęcać, a skorzystać z pomocy położnej lub lekarza. W sytuacji gdy dziecko urodzi się przedwcześnie i pojawią się problemy z karmieniem mlekiem matki, można skorzystać z pomocy banku mleka kobiecego (jeżeli oddział na którym przebywa wcześniak zapewnia możliwość skorzystania z tego rozwiązania). Takie mleko daje możliwość karmienia pokarmem naturalnym, do momentu, w którym uda się kobiecie rozwinąć własną laktację.
Po wypisie ze szpitala kobietę i dziecko w ramach wizyty patronażowej odwiedzi położna. Jej pierwsza wizyta powinna się odbyć nie później niż 48 godzin po otrzymaniu przez nią zgłoszenia o dacie wypisu. W czasie wizyty położna oceni stan zdrowia matki i dziecka oraz pomoże w rozwiązaniu ewentualnych problemów. Wizyta patronażowa odbędzie się w przypadku, gdy kobieta ma wybraną położną POZ.
Link do pełnego tekstu Standardu znajdziesz tutaj:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20230001324/O/D20231324.pdf
Konsultacja merytoryczna: dr hab. Agnieszka Bień, prof. uczelni, dr Marta Zarajczyk, prof. uczelni, dr hab. Anna Pilewska-Kozak, prof. uczelni, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie.
Zadanie realizowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025, finansowane przez Ministra Zdrowia.
