Cukier a nadpobudliwość u dzieci – mit czy prawda?
Jednym z najczęstszych zarzutów pod adresem cukru jest to, że powoduje nadpobudliwość u dzieci. Według tego poglądu, po zjedzeniu słodyczy dzieci stają się nieposłuszne, rozkojarzone, impulsywne i trudne do opanowania. Czy jest to prawda, czy tylko mit?
Okazuje się, że nie ma żadnych wiarygodnych dowodów naukowych na to, że cukier wpływa na zachowanie dzieci. W 1995 roku opublikowano meta-analizę 23 badań, które badały związek między spożyciem cukru a nadpobudliwością u dzieci. Badanie polegało na tym, że eksperci oceniali zachowanie grupy dzieci, nie wiedząc, które z nich otrzymywały słodką żywność, a które spożywały produkty słodzone aspartamem i innymi sztucznymi środkami słodzącymi. Wyniki pokazały, że cukier nie wpływa na zachowanie dzieci ani ich funkcje poznawcze.
Podobne wnioski wysnuł raport z 2016 roku, który przeanalizował 31 badań na temat wpływu cukru na zachowanie i zdolności poznawcze dzieci. „Ta meta-analiza dotychczasowych badań wykazała, że cukier (głównie sacharoza) nie wpływa na zachowanie ani zdolności poznawcze dzieci” – napisali autorzy po przeanalizowaniu danych. Jednak zauważają, że nie mogą wyeliminować możliwości „małego efektu”. Jak zawsze potrzeba więcej badań na dużą skalę.
Skąd więc bierze się przekonanie, że cukier powoduje nadpobudliwość u dzieci? Możliwe, że jest to efekt placebo lub oczekiwań rodziców. Jeśli rodzice wierzą, że cukier wpływa na zachowanie dzieci, mogą być bardziej skłonni dostrzegać i krytykować ich zachowania po zjedzeniu słodyczy. Może to z kolei wpłynąć na samopoczucie i reakcje dzieci, które odbierają sygnały od rodziców. Ponadto, dzieci mogą być bardziej pobudzone w sytuacjach, w których zwykle jedzą słodycze, np. na urodzinach, imprezach, świętach, kiedy są otoczone przez rówieśników, hałas i atrakcje. W takich okolicznościach trudno jest stwierdzić, czy to cukier, czy inne czynniki wpływają na ich zachowanie.
Cukier a zdrowie dzieci – jakie są skutki nadmiernego spożycia słodyczy?
Chociaż cukier nie wpływa na zachowanie dzieci, to nie znaczy, że jest dla nich nieszkodliwy. Cukier jest źródłem pustych kalorii, które nie dostarczają żadnych wartości odżywczych, a jedynie tłuszcz. Nadmierne spożycie cukru przez dzieci może prowadzić do otyłości, próchnicy, cukrzycy, chorób serca i innych problemów zdrowotnych. Dlatego ważne jest, aby ograniczać ilość słodyczy w diecie dzieci i zastępować je zdrowszymi przekąskami, takimi jak owoce, warzywa, orzechy, jogurt, itp.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), dzieci powinny spożywać nie więcej niż 25 gramów cukru dziennie, co odpowiada około 6 łyżeczkom. Należy pamiętać, że cukier znajduje się nie tylko w słodyczach, ale także w wielu innych produktach, takich jak napoje gazowane, soki, płatki śniadaniowe, jogurty, dżemy, sosy, itp. Dlatego warto czytać etykiety i sprawdzać skład produktów, które kupujemy dla dzieci. Można też stosować zasadę 80/20, czyli 80 procent zdrowej żywności i 20 procent słodyczy, aby zachować równowagę i nie pozbawiać dzieci przyjemności z jedzenia.
Cukier a nauczanie dzieci – jakie są skutki słodyczy na proces uczenia się?
Nawet doraźnie cukier źle wpływa na możliwości dziecka w nauce. Jeżeli uczeń zje słodycz, to poziom cukru w jego krwi bardzo szybko wzrośnie. Jednak opadnie równie prędko i początkowy przypływ energii zmieni się w uczucie zmęczenia, niepokoju i trudności w skoncentrowaniu się w trakcie lekcji czy przy odrabianiu zadania domowego.
Z drugiej strony, cukier może mieć pozytywny wpływ na nauczanie dzieci, jeśli jest spożywany w umiarkowanych ilościach i w odpowiednim czasie. Na przykład, badanie z 2011 roku wykazało, że dzieci, które zjadły śniadanie z niskim indeksem glikemicznym (IG), czyli złożone z produktów, które powoli uwalniają cukier do krwi, takich jak owsianka, chleb pełnoziarnisty, ser, jajka, itp., miały lepsze wyniki w testach matematycznych i pamięci niż dzieci, które zjadły śniadanie z wysokim IG, czyli złożone z produktów, które szybko podnoszą poziom cukru we krwi, takich jak płatki kukurydziane, biały chleb, dżem, itp. Badacze tłumaczą, że śniadanie z niskim IG zapewnia stały poziom glukozy we krwi, co sprzyja lepszemu funkcjonowaniu mózgu i koncentracji.
Podsumowując, cukier nie ma bezpośredniego wpływu na zachowanie dzieci, ale ma znaczący wpływ na ich zdrowie i nauczanie. Dlatego warto ograniczać spożycie słodyczy przez dzieci i zwracać uwagę na ukryty cukier w innych produktach. Zamiast tego, należy promować zdrowe nawyki żywieniowe i zachęcać dzieci do jedzenia zróżnicowanej i zbilansowanej diety, bogatej w warzywa, owoce, białko, tłuszcze i węglowodany złożone. Taka dieta zapewni dzieciom nie tylko lepsze samopoczucie, ale także lepsze wyniki w nauce i rozwoju.
