Zespół nagłej śmierci łóżeczkowej – wszystko, co należy wiedzieć na temat SIDS

Śmierć łóżeczkowa to koszmar wielu rodziców. Czy jest sposób, aby się przed nią uchronić? Co robić, by do tego tragicznego zdarzenia w ogóle nie doszło?

Co to jest SIDS?

Zespół nagłej śmierci niemowląt (SIDS) to nagła i niewyjaśniona śmierć dziecka w wieku poniżej 1. roku życia. Większość zgonów z powodu SIDS ma związek ze snem, dlatego zespół ten jest czasami nazywany „śmiercią łóżeczkową”. 

Statystyki pokazują, że współczynnik występowania nagłej śmierci łóżeczkowej, waha się między 0,8 do 2/ 1000 żywych urodzeń.

Czy można jakoś zapobiegać nagłej śmierci łóżeczkowej?

Brak odpowiedzi na to pytanie jest częścią tego, co czyni SIDS czymś tak bardzo przerażającym. SIDS jest główną przyczyną śmierci wśród niemowląt w wieku od 1. miesiąca do 1. roku. Niestety, wciąż pozostaje w tej kwestii wiele pytań bez odpowiedzi. 

Mimo to ryzyko SIDS można znacznie zmniejszyć. Jak? 

Najważniejsze to pamiętać, by niemowlęta w wieku poniżej 1. roku, zawsze były kładzione na plecach do snu – nigdy twarzą do materaca lub na bokach. Spanie na brzuchu lub z boku zwiększa ryzyko SIDS.

Kto jest najbardziej zagrożony SIDS?

Większość zgonów z powodu SIDS występuje u dzieci w wieku od 2 do 4 miesięcy, a liczba przypadków wzrasta w czasie niskich temperatur. Niemowlęta rasy czarnej i indiańskiej częściej umierają na SIDS niż niemowlęta rasy białej. Więcej chłopców niż dziewcząt pada ofiarą SIDS.

Inne możliwe zagrożenia wystąpienia śmierci łóżeczkowej obejmują:

• palenie, picie lub zażywanie narkotyków podczas ciąży i po urodzeniu dziecka
• słabą opiekę prenatalną
• wcześniactwo
• niską wagę urodzeniową
• historię rodzinną SIDS
• matki w wieku poniżej 20 lat
• przebywanie w pobliżu dymu tytoniowego po urodzeniu
• przegrzanie

Diagnozowanie SIDS – jak przebiega?

Lekarze diagnozują większość problemów zdrowotnych na podstawie objawów, które one powodują. Ale większość diagnoz SIDS stawianych jest dopiero po wykluczeniu wszystkich innych możliwych przyczyn śmierci. Pomaga to odróżnić prawdziwe zgony spowodowane SIDS od tych spowodowanych wypadkami, nadużyciami i wcześniej niezdiagnozowanymi warunkami, takimi jak np. zaburzenia pracy serca lub zespoły metaboliczne.

Dlaczego spanie na brzuchu jest takie niebezpieczne?

Nagła śmierć łóżeczkowa o wiele częściej występuje wśród dzieci kładzionych do snu na brzuchu niż wśród dzieci śpiących na plecach. Niemowlęta nie powinny być także kładzione na boku, ponieważ dziecko może z łatwością przewrócić się z boku na brzuch podczas snu.

Niektórzy badacze uważają, że spanie na brzuchu może blokować drogi oddechowe i zaburzać oddychanie. Spanie w tej pozycji może zwiększyć ryzyko „wtórnego oddychania” – gdy dziecko oddycha własnym wydychanym powietrzem – szczególnie jeśli niemowlę śpi na miękkim materacu lub w pościeli, która jest wypchana zabawkami lub ma umieszczoną poduszkę w pobliżu twarzy. Gdy dziecko ponownie wdycha wydychane powietrze, poziom tlenu w jego ciele spada, a poziom dwutlenku węgla wzrasta.

Niemowlęta, które umierają z powodu SIDS, mogą mieć również problem z częścią mózgu, która pomaga kontrolować oddychanie i budzenie się podczas snu. 

Jeśli dziecko oddycha zwietrzałym powietrzem i nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu, mózg zwykle sprawia, że maluch wybudza się i płacze, aby uzyskać więcej tlenu. Jeśli mózg nie odbiera tego sygnału, poziom tlenu będzie nadal spadał.

Istota bezpiecznego snu

Oto, w jaki sposób rodzice mogą pomóc zmniejszyć ryzyko nagłej śmierci łóżeczkowej i innych zgonów związanych ze snem:

1. Uzyskaj wczesną i regularną opiekę prenatalną.
2. Połóż dziecko na twardym materacu do spania, nigdy na poduszce, łóżku wodnym, owczej skórze, kanapie, fotelu lub innej miękkiej powierzchni.
3. Przykryj materac prześcieradłem i żadną inną pościelą. 
4. Trzymaj miękkie przedmioty i luźną pościel poza miejscem do spania.
5. Nie używaj żadnych podkładek w łóżeczku ani zbędnych zabawek, które mogą spowodować uduszenie dziecka.
6. Praktykuj dzielenie pokoju z dzieckiem, ale bez dzielenia wspólnego łóżka. Eksperci zalecają, aby niemowlęta spały w pokoju rodziców – ale na osobnej powierzchni, takiej jak gondola lub łóżeczko przy łóżku – do pierwszych urodzin dziecka lub przez co najmniej 6 miesięcy, kiedy ryzyko SIDS jest najwyższe.
7. Karm dziecko piersią, jeśli to możliwe, ponieważ wykazano, że każde karmienie piersią zmniejsza ryzyko SIDS.
8. Upewnij się, że twoje dziecko nie przegrzewa się podczas snu. Ubieraj je adekwatnie do temperatury pokojowej. Uważaj na oznaki przegrzania, takie jak pocenie się lub uczucie gorąca w dotyku.
9. Nie pal podczas ciąży oraz po urodzeniu. Niemowlęta matek palących w czasie ciąży, są bardziej narażone na SIDS niż te, których matki były wolne od nałogu.
10. Nie pij alkoholu ani nie bierz narkotyków w ciąży oraz po urodzeniu dziecka. Rodzice, którzy piją lub używają narkotyków, nie powinni dzielić łóżka z dzieckiem.
11. Upewnij się, że twoje dziecko otrzymuje wszystkie zalecane szczepienia. Badania wykazały, że dzieci otrzymujące szczepionki mają o 50% mniejsze ryzyko SIDS.

Pytania i odpowiedzi o nagłą śmierć łóżeczkową:

Co jest główną przyczyną SIDS?

Chociaż przyczyna SIDS jest nieznana, wielu klinicystów i badaczy uważa, że SIDS wiąże się z problemami w zdolności dziecka do wybudzenia się ze snu, niskimi poziomami tlenu lub nagromadzeniem dwutlenku węgla we krwi. Kiedy dzieci śpią twarzą w dół, mogą ponownie wdychać wydychany dwutlenek węgla i właśnie to jest przyczyną ich śmierci.

Jak powszechne jest SIDS?

Wskaźnik SIDS dramatycznie w ostatnich latach spadł. Jednak w USA, nadal jest około 2500 niemowląt, które co roku umierają na SIDS. SIDS jest też trzecią najczęstszą przyczyną śmiertelności wśród niemowląt. 

W jakim wieku występuje największe ryzyko SIDS?

Ryzyko SIDS osiąga wartość szczytową między 2. a 4. miesiącem życia i występuje częściej u męskich niemowląt niż u dziewczynek. Dzieci Afroamerykanów są dwa do trzech razy bardziej narażone na śmierć z powodu SIDS niż dzieci rasy kaukaskiej, a niemowlęta rdzennych Amerykanów są trzy razy bardziej narażone na SIDS niż dzieci rasy białej.

Czy SIDS to po prostu uduszenie?

Nie. SIDS nie jest tym samym co uduszenie i nie jest spowodowane uduszeniem. SIDS nie jest też powodowane przez szczepionki lub zastrzyki. SIDS nie jest zaraźliwe. SIDS nie jest wynikiem zaniedbania lub wykorzystywania dzieci. Należy jednak pamiętać, że nieprawidłowe zwyczaje pielęgnacyjne, takie jak np. układanie dziecka na brzuchu podczas snu oraz przegrzewanie niemowląt, znacznie zwiększają ryzyko wystąpienia SIDS.

Czy zespół ten częściej występuje latem czy zimą? A może w innych porach roku?

Jak pokazują statystyki, najwięcej przypadków SIDS odnotowuje się w chłodnej porze roku – zwłaszcza zimą. Może mieć to związek z przesadnym ubieraniem do snu dzieci oraz częstszym występowaniem infekcji dróg oddechowych.

Autor: Anna Borkowska