Urlop tacierzyński a ojcowski – czym się różnią?
Istnieje wiele różnic pomiędzy urlopem ojcowskim a tacierzyńskim. Chociaż oba uprawnienia przysługują ojcom nowonarodzonych dzieci, przysposabiającym dzieci lub przyjmującym dzieci na wychowanie jako rodzina zastępcza, różni je praktycznie wszystko. Co to jest urlop tacierzyński?
Przede wszystkim pojęcie urlopu tacierzyńskiego nie funkcjonuje pod tą nazwą w Kodeksie Pracy – jest to po prostu niewykorzystana część urlopu macierzyńskiego, z której może skorzystać tata, gdy mama zdecyduje się wcześniej wrócić do pracy.
Po drugie oba urlopy charakteryzują się zupełnie innym wymiarem oraz zasadami wykorzystania przysługującego urlopu. Jeden z nich może być dzielony, drugi nie. Jeden można wykorzystać równolegle z urlopem matki, drugi nie. Jednego należy użyć bezpośrednio po urodzeniu dziecka, drugi może zostać wykorzystany do ukończenia przez nie 24 miesiąca życia. Poza tym urlop tacierzyński i ojcowski różnią się też terminami złożenia wniosku oraz przysługującym zasiłkiem.
Jak dokładnie to wygląda?
Wymiar urlopu dla ojca. Ile może trwać?
Urlop ojcowski jest zdecydowanie krótszy, ponieważ przysługuje w wymiarze jedynie 14 dni. Nie ma przy tym konieczności wykorzystania go jednorazowo. Ojciec może podzielić przysługujący mu urlop na dwie, siedmiodniowe części. Należy jednak pamiętać, że do dni urlopowych wliczane są także soboty, niedziele i pozostałe dni wolne od pracy. Z urlopu ojcowskiego nie trzeba korzystać zaraz po urodzeniu się dziecka. Ojciec ma na to czas do momentu ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia.
Z kolei urlop tacierzyński nie ma stałego wymiaru. Jego długość uzależniona jest bowiem od tego, ile swojego urlopu macierzyńskiego wykorzysta matka dziecka. Obligatoryjne jest wykorzystanie przez matkę 14 tygodni po porodzie. Potem może jednak dowolnie rozdysponować przysługujące jej wolne dni.
Ile urlopu przysługuje matce? Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy długość trwania urlopu macierzyńskiego, uzależniona jest od liczby urodzonych dzieci. W przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie mama może skorzystać z 20 tygodni urlopu. Czas ten wydłuża się, w przypadku ciąż mnogich. Urodzenie dwojga dzieci przy jednym porodzie daje już 31 tygodni urlopu. Urodzenie trojga pozwala na 33 tygodnie urlopu, czworga na 35 tygodni, a pięciorga i większej liczby na 37 tygodni urlopu macierzyńskiego.
W praktyce zatem ojciec korzystający z urlopu tacierzyńskiego może maksymalnie skorzystać z:
- 6 tygodni urlopu w przypadku urodzenia się lub przyjęcia jednego dziecka,
- 17 tygodni w przypadku dwojga dzieci,
- 19 tygodni w sytuacji urodzenia się trójki dzieci,
- 21 tygodni przy czwórce dzieci
- 23 tygodni przy pięciorgu i większej liczby dzieci.
W odróżnieniu od urlopu ojcowskiego, urlop tacierzyński nie może zostać podzielony na części. Nie ma też elastyczności w zakresie wyboru momentu skorzystania z dni wolnych. Trzeba to zrobić bezpośrednio po rezygnacji matki z pozostałej części, przysługującego jej urlopu macierzyńskiego.
Kto może się ubiegać o urlop tacierzyński i ojcowski?
Urlopy tacierzyńskie i ojcowskie przysługują wszystkim ojcom, którzy zostali zgłoszeni do ubezpieczenia chorobowego i ich pracodawcy lub oni sami uiszczają z tego tytułu stosowne składki. Nie ma przy tym znaczenia, czy ojciec jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, w oparciu o umowę zlecenia, czy też prowadzi własną działalność gospodarczą. W każdej z wymienionych sytuacji przysługiwał będzie zarówno urlop ojcowski, jak i tacierzyński.
Co również istotne, z tego uprawnienia ojcowie skorzystają nie tylko w sytuacji urodzenia się dziecka, ale również poprzez przysposobienie lub przyjęcie dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza.
Jak uzyskać urlop tacierzyński i ojcowski?
Zarówno skorzystanie z urlopu tacierzyńskiego, jak i z urlopu ojcowskiego, wiąże się z koniecznością dopełnienia kilku formalności.
Aby „uruchomić” urlop ojcowski pracownik musi złożyć u swojego pracodawcy stosowny wniosek w formie pisemnej, który powinien zawierać wszelkie istotne informacje, w tym m.in. wskazanie, kiedy pracownik zamierza wykorzystać urlop. Do tego obowiązkowe jest dołączenie dokumentów: skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka lub prawomocnego postanowienia sądu o przysposobieniu dziecka. Ojciec musi zmieścić się przy tym w ściśle określonym terminie 7 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu.
Co ważne – po uzyskaniu wniosku, pracodawca ma obowiązek go uwzględnić. Odmowa udzielenia urlopu ojcowskiego w przypadku poprawnie złożonego wniosku stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika, zagrożone karą grzywny.
Z kolei skorzystanie z urlopu tacierzyńskiego wymaga nie wniosku, a zgłoszenia u pracodawcy. Dla zachowania formalności, lepiej jednak zrobić to w formie pisemnej. Pracownik ma na to 14 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu. Nie wolno zapomnieć tutaj, że w przypadku urlopu tacierzyńskiego stosowne zgłoszenie u swojego pracodawcy musi złożyć również matka dziecka. O ile w przypadku urlopu ojcowskiego, pracownik może go wykorzystać w czasie, gdy matka również przebywa na urlopie macierzyńskim, o tyle w przypadku tacierzyńskiego rodzice nie mogą korzystać z niego jednocześnie. Dlatego w swoim piśmie matka dziecka powinna zawrzeć informację, że nie tylko rezygnuje ze swojego urlopu, ale również zrzeka się go na rzecz ojca.
Wysokość zasiłku dla ojca
Za czas urlopu ojcowskiego ojcu przysługuje zasiłek macierzyński. Oblicza się go na podstawie przeciętnego, miesięcznego wynagrodzenia, wypłaconego za okres 12 miesięcy kalendarzowych, poprzedzających miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku. Ojcu przysługuje 100% podstawy wymiaru zasiłku.
Z kolei zasiłek w ramach urlopu tacierzyńskiego uzależniony jest od momentu złożenia wniosku o udzielenie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Za okres urlopu macierzyńskiego oraz 6 tygodni urlopu rodzicielskiego przysługuje bowiem 100% podstawy wymiaru. Za pozostały okres 26 tygodni urlopu rodzicielskiego przysługuje już jedynie 60% podstawy wymiaru. W sytuacji, w której pracownik skorzysta z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w pełnym wymiarze w terminie 21 dni po porodzie, za cały okres trwania urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego otrzyma świadczenie w wysokości 80% podstawy wymiaru.
Autorem artykułu gościnnego jest Jarosław Paduszyński, redaktor bloga oraz Product Development Specialist z ALEO.com – największej w Polsce bazy informacji o firmach.
