Skracanie się szyjki macicy w ciąży – przyczyny, objawy i skutki

Co to jest szyjka macicy?

Szyjka macicy (łac. cervix uteri) to część żeńskiego układu rozrodczego, która łączy pochwę z macicą. Jest to wąska, stożkowata część macicy o długości około 2-3 cm i średnicy około 2,5 cm. Organ ten pełni kilka ważnych funkcji. Zamknięta czopem śluzowym, stanowi barierę dla drobnoustrojów, które mogą przedostać się z pochwy do macicy i wywołać infekcje. Po drugie, w czasie ciąży szyjka macicy pełni rolę zamknięcia macicy, utrzymując dziecko wewnątrz. W trakcie porodu szyjka macicy musi się rozszerzyć, aby umożliwić dziecku przejście przez kanał rodny.

Szyjka macicy podlega też zmianom hormonalnym, takim jak te, które zachodzą w trakcie cyklu miesiączkowego. W trakcie owulacji szyjka macicy staje się bardziej miękka, wilgotna i otwarta, umożliwiając plemnikom dotarcie do jajeczka.

Badanie szyjki macicy jest ważnym elementem diagnostyki ginekologicznej. Lekarz ginekolog podczas badania wewnętrznego i za pomocą ultrasonografii (USG) może ocenić długość szyjki macicy, jej kształt, strukturę oraz wykryć ewentualne zmiany.

Czy szyjka macicy u ciężarnej może się skrócić?

Szyjka macicy jest elastycznym kanałem, który łączy macicę z pochwą, a w czasie ciąży pełni ważną rolę w utrzymaniu ciąży i ochronie płodu. Szyjka macicy powinna mieć określoną długość w zależności od etapu ciąży. W normalnych warunkach, w trzecim trymestrze ciąży szyjka macicy stopniowo się skraca, co jest naturalnym procesem przygotowującym ciało matki do porodu. Jednak w niektórych przypadkach, szyjka macicy może ulec skróceniu wcześniej, nawet w pierwszym lub drugim trymestrze ciąży, co może zwiększać ryzyko przedwczesnego porodu.

Przyczyny skracania się szyjki macicy w ciąży?

Skracanie się szyjki macicy przedwcześnie może zwiększać ryzyko wcześniejszego porodu. Wśród najczęstszych przyczyn skracania szyjki macicy można wymienić:

1. Infekcje – infekcje pochwy, szyjki macicy lub dróg moczowych mogą prowadzić do stanu zapalnego, który z kolei może wpłynąć na długość szyjki macicy i prowadzić do jej skrócenia.
2. Zaburzenia hormonalne – niedobór progesteronu, który jest ważnym hormonem w ciąży, może prowadzić do skracania szyjki macicy.
3. Urazy – urazy brzucha i kręgosłupa mogą wpłynąć na długość szyjki macicy i zwiększyć ryzyko przedwczesnego porodu.
4. Operacje – niektóre operacje w okolicy macicy, takie jak zabiegi na szyjce macicy lub usunięcie mięśniaka macicy, mogą prowadzić do skracania szyjki macicy.
5. Czynniki genetyczne – w niektórych przypadkach skracanie szyjki macicy w ciąży może być związane z dziedzicznymi czynnikami ryzyka.
6. Wiek matki – starsze matki mogą mieć większe ryzyko skracania szyjki macicy w ciąży.

Skracanie się szyjki macicy – objawy

Objawy skracającej się szyjki macicy w ciąży są zazwyczaj niewidoczne. W niektórych przypadkach może pojawić się bolesność w dolnej części brzucha, ale najczęściej nie ma żadnych widocznych objawów.

Dlatego tak ważne jest, aby kobiety w ciąży regularnie przeprowadzały badania, które pozwalają na kontrolę długości szyjki macicy i wykrycie ewentualnych nieprawidłowości na wczesnym etapie. Lekarz ginekolog podczas badania wewnętrznego i za pomocą ultrasonografii (USG) może ocenić długość szyjki macicy i zidentyfikować ewentualne zmiany.

Jeśli kobieta w ciąży ma podejrzenie, że jej szyjka macicy skraca się, powinna niezwłocznie skontaktować się z lekarzem ginekologiem, aby ten mógł przeprowadzić badanie i określić dalsze postępowanie.

Gdy szyjka macicy skraca się przedwcześnie

Kiedy szyjka macicy skraca się zbyt wcześnie w ciąży, to zwiększa się ryzyko przedwczesnego porodu. W normalnej ciąży, szyjka macicy skraca się wraz z postępującym rozwojem ciąży, a następnie otwiera się w trakcie porodu, umożliwiając dziecku wyjście na świat.

Jeśli szyjka macicy skraca się przedwcześnie, to może nastąpić rozwarcie szyjki macicy i ucieczka wód płodowych, co z kolei prowadzi do przedwczesnego porodu. Przedwczesny poród zwiększa ryzyko poważnych powikłań u matki i dziecka, takich jak porażenie mózgowe, problemy z układem oddechowym, a także zwiększa ryzyko zakażenia noworodka.

W przypadku skracania się szyjki macicy w ciąży, konieczne jest wczesne wykrycie tego stanu oraz podjęcie odpowiednich działań zapobiegawczych, takich jak zastosowanie specjalnych środków farmakologicznych, zmiana trybu życia, a w skrajnych przypadkach hospitalizacja i przeprowadzenie procedur medycznych mających na celu utrzymanie ciąży i zapobieżenie przedwczesnemu porodowi.

Jak zapobiec przedwczesnemu porodowi?

W przypadku skracania się szyjki macicy w ciąży, lekarz może zalecić stosowanie leków zmniejszających skurcze, ograniczenie aktywności fizycznej i seksualnej, a także wdrożenie monitorowania ciąży i ultrasonografii.

W przypadku skracającej się szyjki macicy w ciąży istnieją różne zabiegi, które mogą być stosowane w celu zapobieżenia przedwczesnemu porodowi. Oto kilka z nich:

1. Cerklaż szyjki macicy – jest to procedura, w której lekarz zakłada na szyjkę macicy specjalną opaskę, w celu zmniejszenia ryzyka jej skrócenia i przedwczesnego rozwarcia. Procedura ta jest wykonywana zwykle między 12. a 14. tygodniem ciąży.
2. Terapia progesteronowa – progesteron to hormon, który odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu ciąży. W przypadku skracającej się szyjki macicy lekarz może przepisać pacjentce suplementy progesteronu, które mają za zadanie zwiększyć wytrzymałość szyjki macicy i zmniejszyć ryzyko przedwczesnego porodu.
3. Monitorowanie ciąży – pacjentka może być hospitalizowana, a jej ciąża monitorowana przez specjalistów, w celu zapobieżenia przedwczesnemu porodowi.
4. Leczenie farmakologiczne – lekarz może przepisać pacjentce leki, takie jak beta-mimetyki, które mają na celu zatrzymanie skracania się szyjki macicy.
5. Operacje – w przypadku cięższych przypadków skracającej się szyjki macicy, lekarz może zdecydować się na przeprowadzenie operacji, takiej jak tzw. zabieg McDonalda. Polega on na zszyciu części szyjki macicy, w celu zapobieżenia jej skróceniu i przedwczesnemu rozwarcia.

foto: canva