Jak powstaje plagiocefalia?
Czaszka noworodka jest bardzo plastyczna i składa się z kilku płaskich kości, które są połączone elastycznymi szwami. Te szwy pozwalają na lekkie przesuwanie się kości podczas porodu i szybkiego wzrostu mózgu w pierwszych miesiącach życia. Jednak ta plastyczność sprawia też, że czaszka jest podatna na ucisk z zewnątrz, który może ją odkształcać.
Plagiocefalia polega na asymetrycznym spłaszczeniu główki, najczęściej z tyłu lub z boku. Może być spowodowana przez:
- przedwczesne zarośnięcie jednego lub kilku szwów czaszkowych, które ogranicza wzrost czaszki w jednym kierunku. Jest to rzadka przyczyna, która wymaga interwencji neurochirurgicznej i może być związana z innymi wadami wrodzonymi, takimi jak zespół Aperta czy zespół Crouzona.
- nieprawidłowe ułożenie dziecka w życiu płodowym lub po porodzie, które powoduje długotrwały ucisk na jedną część czaszki. Jest to częsta przyczyna, która nazywa się plagiocefalią ułożeniową lub pozycyjną. Może być związana z ciążą mnogą, małowodziem, wcześniactwem, kręczem szyi czy niezmienną pozycją do spania.
Jak rozpoznać plagiocefalię?
Plagiocefalia jest łatwa do zauważenia przez rodziców lub lekarza. Głowa dziecka oglądana z góry ma kształt równoległoboku, a nie koła. Jedno ucho może być bardziej wysunięte do przodu niż drugie, a czoło może być nierówne. Z boku głowa może wyglądać jak trapez lub trójkąt. W niektórych przypadkach może też występować asymetria twarzy.
Plagiocefalia nie powoduje bólu ani dyskomfortu dziecku, ale może mieć wpływ na jego rozwój. Niektóre badania sugerują, że plagiocefalia może być związana z opóźnieniami w rozwoju motorycznym, poznawczym czy mowy. Dlatego ważne jest, aby jak najszybciej podjąć działania korygujące.
Jak leczyć plagiocefalię?
Leczenie plagiocefalii zależy od jej przyczyny, stopnia nasilenia i wieku dziecka. W przypadku plagiocefalii spowodowanej przez przedwczesne zarośnięcie szwów czaszkowych konieczna jest operacja neurochirurgiczna, która polega na otwarciu szwów i umieszczeniu implantów kształtujących czaszkę.
W przypadku plagiocefalii ułożeniowej leczenie polega na zmianie nawyków ułożeniowych dziecka i stymulowaniu jego rozwoju. Najważniejsze jest:
- układanie dziecka na brzuchu przez kilka minut kilka razy dziennie, aby wzmocnić mięśnie szyi i pleców oraz zmniejszyć ucisk na tył głowy
- zmienianie strony, w którą dziecko zwraca głowę podczas spania na plecach lub na boku, aby zapobiec spłaszczeniu jednej części czaszki
- ograniczanie czasu, który dziecko spędza w leżaczkach, fotelikach samochodowych czy nosidełkach, które również wywierają ucisk na głowę
- zabawa z dzieckiem i zachęcanie go do obracania głowy w różne strony, np. przez podawanie zabawek, śpiewanie piosenek, opowiadanie bajek czy robienie min.
- Jeśli te metody nie przynoszą poprawy lub plagiocefalia jest bardzo nasilona, można zastosować leczenie ortopedyczne, które polega na noszeniu przez dziecko specjalnego kasku lub opaski korygującej kształt czaszki. Kask lub opaska jest dopasowana indywidualnie do głowy dziecka i powinna być noszona przez kilka godzin dziennie przez kilka miesięcy. Leczenie to jest skuteczne, jeśli jest rozpoczęte przed ukończeniem pierwszego roku życia, kiedy czaszka jest jeszcze plastyczna.
Jak zapobiegać plagiocefalii?
Plagiocefalia jest problemem, który można w dużej mierze zapobiegać poprzez odpowiednie ułożenie i stymulację dziecka. Aby zapobiec plagiocefalii, warto pamiętać o następujących zasadach:
- układaj dziecko na brzuchu przez kilka minut kilka razy dziennie, aby wzmocnić mięśnie szyi i pleców oraz zmniejszyć ucisk na tył głowy
- zmieniaj strony, w którą dziecko zwraca głowę podczas spania na plecach lub na boku, aby zapobiec spłaszczeniu jednej części czaszki
- ogranicz czas, który dziecko spędza w leżaczkach, fotelikach samochodowych czy nosidełkach, które również wywierają ucisk na głowę
- baw się z dzieckiem i zachęcaj je do obracania głowy w różne strony, np. przez podawanie zabawek, śpiewanie piosenek, opowiadanie bajek czy robienie min
- regularnie sprawdzaj kształt głowy dziecka i zgłaszać się do lekarza w razie jakichkolwiek wątpliwości.
