Czym jest szyjka macicy?
Szyjka macicy to część narządu rodnego kobiety, która łączy pochwę z trzonem macicy. Szyjka ma ważną rolę w ciąży, ponieważ utrzymuje płód wewnątrz macicy i chroni go przed zakażeniami. Szyjka jest zbudowana z tkanki łącznej i mięśniowej, która pod wpływem hormonów zmienia swoją długość i kształt w różnych fazach cyklu miesiączkowego i ciąży.
W czasie ciąży szyjka macicy powinna być długa, gruba i zamknięta. Dopiero pod koniec ciąży, na kilka tygodni lub dni przed porodem, szyjka zaczyna się skracać, mięknąć i rozwierać, aby umożliwić wydostanie się dziecka na świat. Ten proces nazywa się dojrzewaniem szyjki macicy i jest naturalnym przygotowaniem do porodu.
Czym jest niewydolność szyjki macicy?
Niestety u niektórych kobiet szyjka macicy nie zachowuje się prawidłowo w ciąży i zaczyna się skracać i rozwierać przedwcześnie, czyli przed 37. tygodniem ciąży. Taki stan nazywa się niewydolnością szyjki macicy lub niewydolnością cieśniowo-szyjkową. Niewydolność szyjki macicy jest jedną z głównych przyczyn poronień i przedwczesnych porodów.
Przyczyny niewydolności szyjki macicy
Nie zawsze wiadomo, co powoduje niewydolność szyjki macicy u danej kobiety. Czasem jest to wada wrodzona lub zaburzenie w produkcji kolagenu lub elastyny, które odpowiadają za sprężystość tkanki łącznej. Czasem jest to skutek urazów lub zabiegów na szyjce macicy, takich jak łyżeczkowanie, konizacja czy leep. Czasem jest to efekt infekcji lub stanu zapalnego w obrębie narządów rodnych. Czasem jest to wynik nadmiernego obciążenia szyjki macicy przez wielopłodową ciążę lub dużą wagę płodu.
Objawy niewydolności szyjki macicy
Niewydolność szyjki macicy nie daje charakterystycznych objawów i często jest wykrywana przypadkowo podczas badań ginekologicznych lub USG w ciąży. Niektóre kobiety mogą jednak zauważyć następujące sygnały ostrzegawcze:
- ból brzucha lub krzyża
- skurcze macicy
- plamienie lub krwawienie z pochwy
- wzmożona ilość wydzieliny z pochwy
- odczuwanie ciśnienia lub ucisku w podbrzuszu
- objaw lejka, czyli uwypuklenie błon płodowych przez rozwartą szyjkę macicy
Jeśli wystąpią takie objawy, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza prowadzącego ciążę lub na oddział położniczy.
Leczenie niewydolności szyjki macicy
Leczenie niewydolności szyjki macicy polega na zapobieganiu przedwczesnemu porodowi i utrzymaniu ciąży jak najdłużej. W zależności od stopnia zaawansowania problemu i wieku ciąży i stanu zdrowia kobiety, lekarz może zastosować następujące metody leczenia:
- Leczenie farmakologiczne – polega na podawaniu leków hamujących skurcze macicy (tokolityków) lub leków zwiększających produkcję progesteronu, który wspomaga utrzymanie ciąży. Leki te mogą być podawane doustnie, dopochwowo lub domięśniowo. Niektóre badania wskazują, że podawanie progesteronu zmniejsza ryzyko przedwczesnego porodu i poronienia u kobiet z krótką szyjką macicy.
- Leczenie chirurgiczne – polega na założeniu specjalnego szwu wokół szyjki macicy (szew McDonalda lub Shirodkara), który zapobiega jej rozwieraniu i utrzymuje ją zamkniętą. Szew zakłada się zwykle między 13 a 14 tygodniem ciąży i usuwa się w chwili rozpoczęcia porodu lub około 37 tygodnia ciąży. Ten sposób leczenia jest skuteczny w około 80% przypadków.
- Pessaroterapia – polega na założeniu na szyjkę macicy silikonowego krążka (pessaru kostkowego), który odciąża ją i uniemożliwia jej rozwieranie. Pessar zakłada się zwykle po 20 tygodniu ciąży i usuwa się przed porodem lub w razie wystąpienia powikłań. Pessaroterapia jest bezpieczną i skuteczną metodą leczenia niewydolności szyjki macicy, która zmniejsza ryzyko przedwczesnego porodu o ponad 50%.
- Wypoczynek – polega na ograniczeniu aktywności fizycznej i unikaniu wysiłku, stresu i podnoszenia ciężarów. Niektóre kobiety mogą być zalecone do leżenia w łóżku lub na boku przez większość czasu. Wypoczynek może pomóc zmniejszyć nacisk na szyjkę macicy i zapobiec jej skracaniu.
Jak zapobiegać niewydolności szyjki macicy?
Niewydolności szyjki macicy nie zawsze można zapobiec, ponieważ nie zawsze wiadomo, co ją powoduje. Jednak istnieją pewne czynniki ryzyka, których można unikać lub kontrolować, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia tego problemu. Są to:
- palenie papierosów
- nadużywanie alkoholu lub narkotyków
- infekcje pochwy lub macicy
- zaburzenia hormonalne
- urazy lub zabiegi na szyjce macicy
- wielopłodowa ciąża
- duża waga płodu
Aby zapobiegać niewydolności szyjki macicy, warto również regularnie odwiedzać lekarza ginekologa i wykonywać badania USG w ciąży. W ten sposób można wcześnie wykryć ewentualne nieprawidłowości i podjąć odpowiednie działania.
foto: canva
