Co to jest leśne przedszkole?
Leśne przedszkola to placówki edukacyjne, które bazują na koncepcji pedagogicznej wywodzącej się ze Skandynawii. Ich głównym założeniem jest nauka poprzez zabawę na świeżym powietrzu – dzieci lasu spędzają na zewnątrz nawet 80% czasu podczas zajęć. Leśne przedszkola mają na celu rozwijanie u dzieci umiejętności i wiedzy w oparciu o poszanowanie otaczającego środowiska naturalnego, kulturowego i historycznego. W leśnych przedszkolach dzieci uczą się w zgodzie z rytmem natury i jej cyklicznością. Zabawa z rówieśnikami jest wartością kluczową często zagłuszaną przez natłok zajęć dodatkowych, zabaw aranżowanych przez dorosłych czy siłę urządzeń elektronicznych.
Historia leśnych przedszkoli
Idea leśnych przedszkoli narodziła się w Danii w latach 50. XX wieku. Elle Flatauem, mieszkanka niewielkiego duńskiego miasteczka codziennie odbywała spacery ze swoimi dziećmi do lasu. To podejście do wychowywania dzieci w szacunku i miłości do natury zainspirowało innych rodziców do pójścia jej śladem. Pod koniec ubiegłego stulecia założyli oni pierwsze leśne przedszkole. Niezależnie od Flatauem, w Szwecji powstało Skogsmulle – placówka, której koncepcja pedagogiczna opierała się na porach roku i cyklach natury. Jego założycielem był Goest Frohm. Obecnie w Szwecji działa ponad 200 leśnych przedszkoli.
Koncepcja ta rozprzestrzeniła się poza granice krajów skandynawskich. W 1968 roku Ursula Suben założyła pierwsze leśne przedszkole w niemieckim mieście Wiesbaden. Nie otrzymała ona jednak oficjalnej zgody władz, dlatego placówka działała jako przedsięwzięcie prywatne, a większość jej funduszy pochodziła ze składek rodziców. Organizowanie zajęć pedagogicznych na łonie przyrody nie spotkało się ze zrozumieniem. Leśne przedszkola w Niemczech zostały oficjalnie uznane za formę edukacji alternatywnej dopiero w 1993 roku. Za upowszechnienie tej koncepcji w latach 90. XX wieku odpowiadały Kerstin Jebsem i Petra Jäger – nauczycielki i autorki pierwszego opracowania na ten temat, które zostało opublikowane w niemieckim czasopiśmie pedagogicznym „Spielen und lernen”. Ich projekt nosił nazwę „przedszkola bez drzwi i ścian”. U naszych zachodnich sąsiadów funkcjonuje obecnie od 1 tys. do 3 tys. przedszkoli leśnych.
Leśne przedszkola w Polsce
Współcześnie są one popularne nie tylko w krajach skandynawskich i Niemczech, ale także USA, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Czechach oraz Japonii. Leśne przedszkola w Polsce to z kolei stosunkowo nowa koncepcja pedagogiczna, która zyskuje na popularności. Zgodnie z mapą opublikowaną przez Polski Instytut Przedszkoli Leśnych, w naszym kraju działają 42 placówki odwołujące się do założeń pedagogiki leśnej, a kolejne są w przygotowaniu.
Zalety i wady leśnych przedszkoli
Leśne przedszkola mają wiele zalet dla rozwoju dzieci. Oto niektóre z nich:
- Zwiększają kontakt z naturą i jej zjawiskami. Dzieci obserwują zmiany pór roku, pogody, roślin i zwierząt. Uczą się szacunku i troski o środowisko naturalne. Poznają różne gatunki.
- Rozwijają kreatywność i wyobraźnię. Dzieci wykorzystują naturalne materiały do zabawy i tworzenia. Budują domki z gałęzi, lepią figurki z gliny, malują na kamieniach. Wymyślają własne scenariusze i role.
- Wzmacniają odporność i zdrowie. Dzieci oddychają świeżym powietrzem i narażone są na mniej alergenów i bakterii niż w zamkniętych pomieszczeniach. Ruch na świeżym powietrzu poprawia krążenie krwi i dotlenia mózg.
- Kształtują umiejętności społeczne i emocjonalne. Dzieci uczą się współpracy, komunikacji i rozwiązywania konfliktów. Nawiązują przyjaźnie i budują poczucie przynależności do grupy. Radzą sobie ze stresem i lękiem.
- Pobudzają ciekawość i chęć poznawania. Dzieci odkrywają świat poprzez własne doświadczenia i eksperymenty. Zadają pytania i szukają odpowiedzi. Uczą się przez zabawę i obserwację.
Leśne przedszkola mogą mieć jednak także pewne wady lub trudności. Oto niektóre z nich:
- Nie są dostępne dla wszystkich dzieci. Leśne przedszkola są często położone na obrzeżach miast lub na wsiach, co utrudnia dojazd dla niektórych rodzin. Ponadto nie wszystkie placówki mają odpowiednie warunki lokalowe i sanitarne. Certyfikat Polskiego Instytutu Przedszkoli Leśnych posiada jedynie 5 placówek w Polsce. To gwarancja, że przedszkole działa zgodnie z wytycznymi dot. programu, kadry, organizacji, realizuje koncepcję przedszkoli leśnych oraz wprowadziło standardy bezpieczeństwa PIPL.
- Nie są akceptowane przez wszystkich rodziców. Niektórzy rodzice mogą mieć obawy co do bezpieczeństwa i higieny dzieci w leśnych przedszkolach. Mogą też uważać, że taka forma edukacji nie przygotowuje dzieci do szkoły lub nie jest zgodna z podstawą programową.
- Nie są dostosowane do wszystkich dzieci. Niektóre dzieci mogą mieć problemy z adaptacją do leśnego środowiska lub nie lubić przebywania na dworze przez długi czas. Mogą też mieć alergie lub choroby, które uniemożliwiają im uczestnictwo w leśnych zajęciach.
