Dziecięce koszmary nocne – kiedy możemy o nich mówić?
Koszmarami nazywamy złe sny, których dzieci się boją i które powodują problemy z usypianiem lub częstym budzeniem się w nocy. Zwykle koszmary pojawiają się w drugiej połowie snu. Przybierają postać wyimaginowanych przerażających rzeczy lub kreują zagrożenia, których obawia się dziecko. Im mniejsze dziecko, tym trudniej jest mu zrozumieć, że sen to nie jest prawdziwa rzeczywistość, dlatego każdy koszmar powoduje stres, z którym trudno walczyć.
Najczęstszymi koszmarami dzieci są śniące się im przerażający ludzie, zwierzęta czy potwory. Starsze dzieci mogą śnić o przerażających zjawiskach (pożarach, wypadkach samochodowych, śmierci, przemocy).
Należy oddzielić koszmar od chwilowego przerażenia. Czasem podczas snu dziecko doświadcza jakiegoś strachu, wydaje się poruszone, przyspiesza mu oddech, robi się niespokojne, ale nie budzi się ze snu. Po obudzeniu się dziecko zwykle nie pamięta, co mu się śniło i nie obawia się kolejnej nocy. W przypadku koszmarów, dochodzi do wybudzenia dziecka. Koszmary śnią się w głębokiej fazie snu zwanej REM. Strach związany ze złym snem jest zwykle tak duży, że powoduje wybudzenie i dziecko trudno po czymś takim uspokoić. Pamięta to, co mu się śniło, traktuje to tak, jakby zdarzyło się naprawdę i nie potrafi po tym normalnie usnąć.
Dziecięce koszmary nocne – dlaczego się pojawiają?
Złe sny często występują jako reakcja na prawdziwy strach, który odczuwa dziecko w normalnym życiu. Mogą to być również wyimaginowane lęki spowodowane np. obejrzanym filmem czy przeczytaną książką. Uważa się, że koszmary nocne są wypadkową tego, co dziecko przeżywa w ciągu dnia. Być może dziecko zmaga się z czyjąś agresją, boi się rozłąki z bliskimi, obawia się niektórych dorosłych czy zwierząt lub spotkała je przerażająca sytuacja (mogło być np. świadkiem wypadku). To zwykle bodziec, który uruchamia w głowie dziecka rozmaite lęki, a te lubią dochodzić do głosu właśnie w nocy.
Mimo wszystko, trudno jednoznacznie stwierdzić, dlaczego koszmary nocne pojawiają się w dziecięcych snach. Zwykle są naturalnym etapem rozwoju dziecka. Intensywność koszmarów oraz ich charakter jest ściśle związany z wiekiem i np. naturalnymi skokami rozwojowymi.
Dziecięce koszmary nocne – jak pomóc dziecku?
- Odpowiednia ilość snu
Na koszmary nocne duży wpływ ma niewystarczająca ilość snu. Dzieci, które nie dosypiają, częściej narzekają na złe sny, częściej się budzą. Sprawdź, ile powinno spać dziecko, by zapewnić mu zdrowy rozwój i zminimalizować ryzyko koszmarów.
- Bezpieczeństwo
Dziecko, któremu śnią się koszmary, potrzebuje komfortu i bezpieczeństwa. Po wybudzeniu się dziecka, należy zapewnić mu pocieszenie. Tylko przytulenie, pocałowanie i uspokojenie potrafi wyciszyć złe emocje. Zapewnij dziecko, że nic złego mu się nie stanie i że zawsze przy nim będziesz. Rozmawiajcie o lękach i staraj się wytłumaczyć, że to, co się śniło, tak naprawdę nie istnieje. Jeśli motyw z koszmaru ciągle się powtarza, warto zastanowić się, gdzie może mieć źródło i starać się je wyeliminować.
- Magiczne sposoby
Szczególnie na małe dzieci może podziałać jakiś „magiczny” sposób. Jeśli dziecku śnią się wyimaginowane rzeczy np. potwory, zamiast bagatelizować ten lęk, warto zabawić się w bohatera unicestwiającego te fikcyjne postaci. Dobrym sposobem jest przygotowanie sprayu na potwory. Do butelki spryskiwacza nalewamy wody, a dziecku mówimy, że to magiczna substancja niszcząca duchy i stwory. Przed snem dziecka spryskujemy cały pokój malucha. Innym motywem jest koc bezpieczeństwa. Możesz kupić w sklepie kocyk i powiedzieć, że to magiczny koc, pod którym dziecko staje się bezpieczne i niewidzialne dla potworów. W sklepach można nabyć również łapacze snów, które wiesza się nad łóżkiem. To strażnicy dobrych snów.
- Bliskość
Bądź dzieckiem przez cały ten stresujący czas. Pomóż mu się uspokoić po wybudzeniu i pozostań z nim do zaśnięcia. Wycisz je spokojnym głosem i dotykiem – głaszcz je po rękach lub plecach do momentu aż zaśnie.
- Ogranicz bodźce
Strach dziecka potęguje ciemność, dlatego warto nieco rozjaśnić dziecięce miejsce do spania. Wystarczy stłumione światło nocnej lampki. Ciemność uruchamia dziecięcą wyobraźnię i podpowiada jej przerażające rzeczy. Źródłem lęku może być też drzewo za oknem rzucające cienie na ścianę lub głośno tykający zegar. Nie czytaj dziecku przed snem strasznych historii, nie pozwalaj oglądać bajek ze złymi bohaterami. Ogranicz wszelkie nietypowe, mogące budzić grozę bodźce, by nie działały na wyobraźnię dziecka.
- Przyjemne rytuały wieczorne
Dziecko musi czuć się bezpiecznie, przed snem w szczególności. Zapewnij mu więc w tym czasie same przyjemności i postaw na wyciszenie. Zacznij od ciepłej kąpieli, potem poczytaj dziecku lub porozmawiaj o przyjemnych rzeczach. Nie pozwól na zbytnią aktywność dziecka, które je pobudzi i utrudni zasypianie. W zamian poprzytulaj swoją pociechę, życz jej samych dobrych snów, pośpiewaj kołysanki.
Dziecięce koszmary – kiedy szukać pomocy?
Zwykłe koszmary nocne są etapem przejściowym i nie powinny trwać długo. Złe sny spowodowane prawdziwymi traumatycznymi wydarzeniami to jednak już poważniejszy problem. Jeśli twoje dziecko nie radzi sobie z tym, a ty mimo chęci i wielu prób nie potrafisz wyeliminować lub osłabić tych lęków, potrzebne jest wsparcie psychologa dziecięcego.
