Ciąża zaśniadowa – co to jest i jak się ją leczy?

Rodzaje ciąży zaśniadowej

Ciąża zaśniadowa znana również pod nazwą zaśniad groniasty może być całkowita lub częściowa, w zależności od sposobu zapłodnienia komórki jajowej.

• Ciąża zaśniadowa całkowita – powstaje, gdy plemnik zapładnia pustą komórkę jajową, pozbawioną materiału genetycznego. W takim przypadku nie dochodzi do rozwoju zarodka, a jedynie do patologicznego rozmnażania się trofoblastu. Ciąża zaśniadowa całkowita jest zawsze jednojajowa i ma identyczny materiał genetyczny ojca.
• Ciąża zaśniadowa częściowa – powstaje, gdy dwa plemniki zapładniają jedną komórkę jajową lub gdy jedna komórka jajowa ma podwójny zestaw chromosomów. W takim przypadku może dojść do częściowego rozwoju zarodka, który jednak ma nieprawidłową liczbę chromosomów i jest niezdolny do życia. Ciąża zaśniadowa częściowa może być jednojajowa lub dwujajowa i ma mieszany materiał genetyczny obojga rodziców.

Objawy ciąży zaśniadowej

Ciąża zaśniadowa zwykle objawia się w pierwszym trymestrze ciąży. Niektóre z jej objawów mogą być mylone z typowymi dolegliwościami ciążowymi, dlatego ważne jest regularne wykonywanie badań prenatalnych. Do najczęstszych objawów ciąży zaśniadowej należą:

• Krwawienie z pochwy – jest to najczęstszy i najbardziej charakterystyczny objaw ciąży zaśniadowej. Krwawienie może być różnej intensywności i barwy, od brązowego plamienia po obfite krwotoki. Krwawienie może być spowodowane przez pęknięcie pęcherzyków trofoblastycznych lub przez odklejenie się łożyska.
• Nadmierny wzrost macicy – jest to spowodowane przez szybki i nieproporcjonalny wzrost tkanki trofoblastycznej. Macica może być znacznie większa niż w normalnej ciąży w danym tygodniu.
• Nadmierny wzrost poziomu hCG – jest to hormon produkowany przez łożysko, który służy do wykrywania ciąży. W ciąży zaśniadowej poziom hCG jest znacznie wyższy niż w normalnej ciąży i rośnie bardzo szybko.
• Nadczynność tarczycy – jest to spowodowana przez nadmiar hCG, który działa podobnie do hormonu tarczycy. Może to prowadzić do objawów takich jak: nerwowość, kołatanie serca, nadmierne pocenie się, utrata masy ciała, drżenie rąk.
• Wymioty i mdłości – są to typowe objawy ciążowe, które mogą być nasilone w ciąży zaśniadowej. Mogą być spowodowane przez wysoki poziom hCG lub przez nadczynność tarczycy.
• Brak czynności serca i ruchów płodu – jest to spowodowane przez brak lub nieprawidłowy rozwój zarodka. W ciąży zaśniadowej całkowitej nie ma zarodka, a w ciąży zaśniadowej częściowej zarodek jest niezdolny do życia.

Diagnoza ciąży zaśniadowej

Ciąża zaśniadowa jest zwykle diagnozowana na podstawie badania ultrasonograficznego, które wykonuje się rutynowo w pierwszym trymestrze ciąży. Na obrazie USG widać charakterystyczny obraz tzw. zamieci śnieżnej, który wynika z obecności pęcherzyków trofoblastycznych w macicy. Nie widać natomiast zarodka, łożyska ani płynu owodniowego. W ciąży zaśniadowej częściowej może być widoczny częściowo rozwinięty zarodek, który ma nieprawidłowy kształt i wielkość.

Diagnozę ciąży zaśniadowej potwierdza się również poprzez oznaczenie poziomu hCG we krwi. W ciąży zaśniadowej poziom hCG jest znacznie wyższy niż w normalnej ciąży i rośnie bardzo szybko. Poziom hCG służy również do monitorowania przebiegu leczenia i ryzyka nawrotu choroby.

W niektórych przypadkach konieczne może być wykonanie biopsji tkanki trofoblastycznej lub łyżeczkowania macicy, aby wykluczyć inne przyczyny nieprawidłowej ciąży, takie jak poronienie, ciąża pozamaciczna lub nowotwór.

Przyczyny ciąży zaśniadowej

Przyczyny ciąży zaśniadowej są związane z nieprawidłowościami w zapłodnieniu komórki jajowej, które prowadzą do zaburzeń rozwoju zarodka i łożyska. Niektóre z czynników, które mogą zwiększać ryzyko zaśniadu groniastego, to:

• Wiek matki – ryzyko ciąży zaśniadowej rośnie u kobiet po 35 roku życia, co może być związane ze starzeniem się komórek jajowych.
• Dziedziczność – istnieje pewna predyspozycja genetyczna do ciąży zaśniadowej, która może być dziedziczona wyłącznie przez kobiety.
• Poronienia – wcześniejsze poronienia mogą świadczyć o nieprawidłowościach w chromosomach komórki jajowej lub plemnika, które mogą sprzyjać powstaniu ciąży zaśniadowej.
• Nieprawidłowości owulacji – zaburzenia cyklu owulacyjnego, takie jak zespół policystycznych jajników, mogą wpływać na jakość komórki jajowej i jej zapłodnienie.
• Dieta – niedobór karotenu w diecie matki może mieć negatywny wpływ na rozwój zarodka i łożyska.
• Leczenie niepłodności – stosowanie leków stymulujących owulację lub technik zapłodnienia pozaustrojowego może zwiększać szansę na ciążę mnogą, która wiąże się z większym ryzykiem ciąży zaśniadowej.

Leczenie ciąży zaśniadowej

Leczenie ciąży zaśniadowej polega na usunięciu tkanki trofoblastycznej z macicy i zapobieganiu jej rozsiewowi do innych narządów. Najczęściej stosowanym sposobem leczenia jest łyżeczkowanie macicy pod kontrolą USG, które wykonuje się pod znieczuleniem ogólnym lub miejscowym. Jest to zabieg chirurgiczny, który polega na wprowadzeniu do macicy specjalnego narzędzia (łyżeczki) i usunięciu tkanki trofoblastycznej. Zabieg jest zwykle bezpieczny i skuteczny, ale może wiązać się z pewnymi ryzykami, takimi jak: krwawienie, infekcja, perforacja macicy lub jajowodów.

W niektórych przypadkach łyżeczkowanie macicy może być niewystarczające lub nieskuteczne do usunięcia całej tkanki trofoblastycznej. Wtedy stosuje się leczenie farmakologiczne, które polega na podawaniu leków chemioterapeutycznych, które hamują wzrost i podział komórek trofoblastycznych. Najczęściej stosowanym lekiem jest metotreksat, który podaje się domięśniowo lub doustnie. Leczenie farmakologiczne trwa zwykle kilka tygodni lub miesięcy i wymaga regularnego monitorowania poziomu hCG we krwi.

W bardzo rzadkich przypadkach konieczne może być leczenie chirurgiczne, które polega na usunięciu macicy (histerektomia) lub innych narządów zajętych przez tkankę trofoblastyczną. Jest to ostateczność, która stosuje się tylko wtedy, gdy inne metody leczenia zawiodły lub gdy istnieje zagrożenie życia pacjentki.

Konsekwencje ciąży zaśniadowej

Ciąża zaśniadowa jest poważnym powikłaniem ciążowym, które może mieć długofalowe konsekwencje dla zdrowia i płodności kobiety. Niektóre z nich to:

1. Zaburzenia emocjonalne – ciąża zaśniadowa jest trudnym przeżyciem, które może wywołać u kobiety uczucia smutku, żalu, winy, lęku czy depresji. Kobieta może potrzebować wsparcia psychologicznego lub farmakologicznego, aby poradzić sobie z traumą i przywrócić równowagę emocjonalną.
2. Zaburzenia hormonalne – ciąża zaśniadowa powoduje zaburzenia gospodarki hormonalnej kobiety, która musi wrócić do normy po leczeniu. Kobieta może odczuwać zmiany nastroju, nieregularne cykle miesiączkowe, trudności z zajściem w ciążę lub nawrót choroby.
3. Zaburzenia immunologiczne – ciąża zaśniadowa może wpływać na układ odpornościowy kobiety, który musi zwalczyć tkankę trofoblastyczną. Kobieta może być bardziej podatna na infekcje, alergie lub choroby autoimmunologiczne.
4. Ryzyko nowotworu – ciąża zaśniadowa jest związana z zwiększonym ryzykiem rozwoju nowotworu z tkanki trofoblastycznej, zwłaszcza jeśli leczenie nie było skuteczne lub nie było odpowiednio monitorowane. Nowotwór z tkanki trofoblastycznej jest zwykle łagodny i dobrze reaguje na leczenie chemioterapią, ale może być również złośliwy i przerzutować do innych narządów.

Ciąża zaśniadowa wymaga regularnego badania ginekologicznego i onkologicznego po leczeniu, aby wykryć i zapobiec ewentualnym powikłaniom. Zaleca się również zachowanie odstępu czasowego przed ponownym zajściem w ciążę, który wynosi od 6 do 12 miesięcy w zależności od rodzaju i skuteczności leczenia.