Poród przedwczesny – skąd się bierze i jak mu zapobiegać?

Co to jest poród przedwczesny?

Poród przedwczesny to poród, który następuje przed 37. tygodniem ciąży lub przed 259. dniem ciąży. Oznacza to, że dziecko urodzi się przed osiągnięciem pełnej dojrzałości do życia poza macicą. Częstość występowania porodu przedwczesnego jest na świecie zróżnicowana; największa w krajach Afryki i Azji – około 12%, najmniejsza w Europie – 6,2%. W Polsce porody przedwczesne stanowią około 7% wszystkich porodów. W ciągu ostatnich 20 lat częstość porodów przedwczesnych w niektórych krajach (np. w Wielkiej Brytanii czy krajach skandynawskich) uległa zwiększeniu.

Przyczyny i czynniki ryzyka

Poród przedwczesny jest zjawiskiem wieloczynnikowym i nie zawsze da się wskazać jedną konkretną przyczynę jego wystąpienia. Niektóre z możliwych czynników ryzyka to:

• choroby matki, takie jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, mięśniaki macicy
• wady anatomiczne macicy lub łożyska
• niewydolność szyjki macicy
• przebyte wcześniej porody przedwczesne, martwe urodzenie lub poronienia
• krótki odstęp między ciążami (mniej niż 6 miesięcy)
• przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego
• infekcje, zwłaszcza dróg moczowo-płciowych i oddechowych
• choroby przenoszone drogą płciową
• ciąża mnoga (np. po zapłodnieniu pozaustrojowym)
• późny wiek matki (powyżej 35 lat)
• zły styl życia matki (np. palenie, picie alkoholu, stres, praca fizyczna).

Objawy i rozpoznanie

Pierwsze objawy porodu przedwczesnego, które powinny skłonić kobietę do jak najszybszej wizyty u lekarza, to:

• krwawienia lub upławy z pochwy
• skurcze macicy, nawet lekkie lub nieregularne
• bóle w okolicy lędźwiowej lub podbrzusza
• pieczenie lub szczypanie przy oddawaniu moczu.

Lekarz może zbadać stan szyjki macicy i ocenić jej długość i rozwarcie. Może także wykonać badania laboratoryjne, takie jak test fibrynogenu rozpuszczalnego (fFN) lub test IL-6 (interleukiny 6), które mogą wskazywać na ryzyko porodu przedwczesnego. Może także zlecić badanie USG, aby sprawdzić stan płodu i łożyska.

Czy poród przedwczesny można zatrzymać?

Celem leczenia porodu przedwczesnego jest opóźnienie porodu do czasu osiągnięcia przez płód pełnej dojrzałości lub zapewnienie mu optymalnych warunków do życia poza macicą. Niektóre z metod leczenia to:

1. podawanie kortykosteroidów matce, aby przyspieszyć dojrzewanie płuc płodu
2. podawanie siarczanu magnezu matce, aby zmniejszyć ryzyko uszkodzenia mózgu płodu
3. podawanie leków hamujących skurcze macicy (tokolityków), np. atosybanu lub nifedypiny
4. podawanie antybiotyków matce w przypadku infekcji lub przedwczesnego pęknięcia pęcherza płodowego
5. wykonanie cięcia cesarskiego w przypadku zagrożenia życia matki lub płodu.

Jak zapobiec porodowi przedwczesnemu?

Nie zawsze da się zapobiec porodowi przedwczesnemu, ale istnieją pewne środki zapobiegawcze, które mogą pomóc w zmniejszeniu ryzyka jego wystąpienia. Warto zadbać o swoje zdrowie już przed planowaną ciążą i unikać szkodliwych czynników. Ważne jest również regularne odwiedzanie lekarza ginekologa oraz przestrzeganie zaleceń dotyczących zdrowego stylu życia i diety.

Niektóre z zaleceń to:

• unikanie używek, takich jak papierosy, alkohol i narkotyki
• dbanie o prawidłową dietę i odpowiednią wagę
• ograniczenie stresu i nadmiernego wysiłku fizycznego
• zgłaszanie lekarzowi wszelkich dolegliwości lub niepokojących objawów
• leczenie infekcji dróg moczowo-płciowych i chorób przenoszonych drogą płciową
• stosowanie się do zaleceń lekarza dotyczących częstotliwości i rodzaju badań prenatalnych
• unikanie niepotrzebnych interwencji medycznych, takich jak indukcja porodu lub cięcie cesarskie.

Jeśli istnieje ryzyko przedwczesnego porodu, lekarz może zalecić podjęcie określonych działań w celu zmniejszenia tego ryzyka. W przypadku groźby porodu przedwczesnego, lekarz może zalecić hospitalizację ciężarnej kobiety, podanie leków hamujących skurcze macicy oraz wykonanie innych zabiegów medycznych.

Jakie konsekwencje dla matki i dziecka ma poród przedwczesny?

Skutki porodu przedwczesnego dla matki i dziecka mogą być różne w zależności od wieku ciążowego, masy urodzeniowej i stanu zdrowia.

Skutki porodu przedwczesnego dla dziecka mogą być bardzo poważne i długotrwałe. Najczęściej występującym problemem są problemy z oddychaniem, ponieważ płuca dziecka nie są jeszcze w pełni rozwinięte. W przypadku znaczących wcześniaków (urodzonych przed 28. tygodniem ciąży), może pojawić się zespół zaburzeń oddechowych, który wymaga długotrwałej hospitalizacji i leczenia. Ponadto dzieci urodzone przedwcześnie są bardziej narażone na zaburzenia neurologiczne, problemy z sercem, uszkodzenia mózgu oraz inne schorzenia.

Dla matki poród przedwczesny również może być niebezpieczny. Ryzyko wystąpienia powikłań jest większe, jeśli poród ma miejsce przed 34. tygodniem ciąży. W przypadku przedwczesnego porodu matka może doznać powikłań, takich jak infekcje, krwawienia, problemy z układem krążenia, a nawet zawał serca. Ponadto, przedwczesne porody mogą zwiększać ryzyko powikłań w kolejnych ciążach.

foto:canva