Odklejenie łożyska – jeśli występuje – to najczęściej w drugiej połowie ciąży, szczególnie w trzecim trymestrze. Odklejenie łożyska wiąże się dużą utratą krwi, co może nieść za sobą poważne konsekwencje, dlatego wymaga natychmiastowego działania.
Co to znaczy, że łożysko się odkleiło?
Odklejeniem się łożyska nazywamy przedwczesne oddzielenie się tego narządu od ściany macicy. Jest to niebezpieczne, bo jak wiadomo, łożysko dostarcza tlen i niezbędne składniki odżywcze z organizmu matki do dziecka i bez tego płód nie jest w stanie przeżyć. W momencie odklejenia się łożyska to zaopatrzenie dziecka w tlen zostaje poważnie zagrożone, co może grozić niedotlenieniem. W niebezpieczeństwie jest również życie matki, bo oddzielenie się łożyska od ściany macicy może powodować krwotok i wywołać nadmierną utratę krwi.
Łożysko może odkleić się od macicy całkowicie (najpoważniejszy stan) lub częściowo.
Wyróżniamy cztery stopnie ciężkości oddzielenia:
0 stopień – odklejenie łożyska ukryte. Ma miejsce wtedy, gdy łożysko oddziela się od ścian macicy, ale nie dochodzi do krwawienia na zewnątrz. Krew gromadzi się między łożyskiem a ścianą macicy, tworząc skrzep. W takim przypadku nie ma praktycznie objawów a oddzielenie jest zwykle dopiero rozpoznawane przy porodzie.
I stopień – izolowane krwawienie z dróg rodnych. Najczęściej ma miejsce, gdy tylko dolna krawędź łożyska się odkleja, a krwawienie jest niewielkie.
II stopień – dochodzi do częściowego odklejenia łożyska, któremu mogą towarzyszyć większe krwawienie i intensywniejsze objawy np. napięcie macicy.
III stopień – najpoważniejszy stan związany z oderwaniem się łożyska od ściany macicy. Może wystąpić wstrząs krwotoczny, zaburzenie w krzepnięciu krwi a nawet śmierć płodu.
Objawy odklejenia łożyska w ciąży
Objawy odklejenia łożyska zależą od tego, jak poważne jest powikłanie. Najczęstszymi oznakami są: krwawienia z pochwy (o różnym stopniu nasilenia), ból brzucha, napinanie się (twardnienie macicy), bolesne skurcze, nasilony ból pleców, zaburzenia tętna płodu, zmniejszona ruchliwość dziecka.
Krwawienie nie jest obowiązkowym objawem odklejenia łożyska, ale bardzo częstym. W niektórych przypadkach odklejonego łożyska krwawienie z dróg rodnych może być nikłe, a w innych przyjmować formę obfitego krwotoku. Sama wielkość krwawienia nie jest wyznacznikiem tego, jak poważne jest powikłanie. Brak widocznego krwawienia na zewnątrz, może fałszywie uspokajać. Krwawienia wewnętrzne też mogą być zagrożeniem dla ciąży, dlatego bardzo ważne jest wsłuchiwanie się w swój organizm i reagowanie na inne niepokojące objawy.
Ból spowodowany odklejaniem się łożyska również może mieć różne stopnie nasilenia. Niekiedy jest to ból podobny do miesiączkowego, a w innych przypadkach może być bardzo silny. Istotne jest to, że ból w tym przypadku jest ciągły (nie pojawia się i nie znika nagle jak skurcz).
Odklejenie łożyska w ciąży – czym grozi?
Jeśli kobieta, której łożysko się odkleiło, nie otrzyma na czas pomocy, może się to skończyć tragicznie. Najgorszą konswekwencją jest śmierć dziecka lub matki. Gdy łożysko się odkleja, zostaje zaburzony proces dotleniania i odżywiania dziecka. W krytycznej sytuacji doprowadza się do przedwczesnego porodu, by dać dziecku szansę na przeżycie. W przypadku częściowego oderwania łożyska (łagodnego), dziecko może mieć spowolniony rozwój w macicy. Innym konsekwencją dla dziecka może być uraz mózgu spowodowany niedotlenieniem.
Odklejenie łożyska w ciąży to również sytuacja niebezpieczna dla ciężarnej. Może wówczas dojść do krwotoku (przed porodem lub w po), zaburzenia krzepnięcia krwi i wstrząsu krwotocznego. W wielu przypadkach kobieta jest narażona na anemię i wymagać transfuzji. W razie skrajnej utraty krwi, może dojść do poważnych powikłań obejmujących inne narządy np. niewydolności nerek. W niektórych sytuacjach odklejenia się łożyska istnieje potrzeba przeprowadzenia cięcia cesarskiego, a nawet histerektomii (wycięcia całkowitego lub częściowego macicy).
Jak postępuje się w przypadku przedwczesnego odklejenia łożyska w ciąży?
Wszystko zależy od stopnia oderwania się łożyska od ściany macicy. W łagodnych przypadkach trzeba tylko częściej monitorować stan zdrowia matki i dziecka i nie trzeba wykonywać radykalnych kroków. Wystarczy zmienić tryb życia na bardziej oszczędny i częściej poddawać się badaniom. W przypadku poważniejszego oderwania łożyska, liczy się czas. Im szybciej zareaguje się na niepokojące objawy, tym większe szanse na uratowanie ciąży. Choćby najmniejsze krwawienie z pochwy – szczególnie w trzecim trymestrze – jest wskazaniem do wizyty w szpitalu. Odklejenie łożyska rozpoznaje się w badaniu: fizykalnym, USG, pomiaru tętna dziecka i poprzez badanie krwi. Scenariusz dotyczący postępowania przy stwierdzonym odklejeniu łożyska zależy od stopnia powikłania. Czasem ciężarna musi pozostać w szpitalu na obserwacji, czasem jest wypuszczana do domu z zaleceniem odpoczynku, a w przypadku zagrożenia zdrowia lub życia decyduje się o przedwczesnym porodzie.
Dlaczego łożysko się odkleja?
Przedwczesne odklejenie się łożyska to anomalia. Na ten stan mają zwykle wpływ różne czynniki. Mogą to być:
- uraz brzucha,
- problemy z odklejaniem łożyska w poprzedniej ciąży,
- zbyt wysokie ciśnienie krwi,
- krótka pępowina,
- ciąża mnoga,
- mięśniaki macicy,
- palenie papierosów w ciąży,
- stosowanie narkotyków w ciąży,
- zapalanie błon płodowych,
- dojrzały wiek matki (ciąża po 35. roku życia),
- wyciek wód płodowych,
- wielowodzie,
- niedobór kwasu foliowego,
- nieprawidłowa budowa macicy.
