Znaczenie pierwszych dziecięcych przyjaźni w życiu dziecka oczami eksperta + konkurs!

Małgorzata Ohme, psycholog dziecięcy
Bez wątpienia przyjaźń jest dla każdego człowieka jedną z najważniejszych wartości w życiu. Nie inaczej jest z dziećmi, dla których pierwsze bliskie kontakty z innymi są podstawą ich harmonijnego rozwoju i cenną lekcją, która wpłynie na ich przyszłe związki i relacje.
Człowiek jest istotą społeczną – od urodzenia aż do śmierci każdy z nas potrzebuje kontaktów z innymi ludźmi, szuka ich bliskości i wzajemnych relacji. Niemowlę czuje się spokojne i bezpieczne w ramionach matki, przedszkolak, który zdarł sobie kolano, szuka pocieszenia u dorosłego, nastolatek pragnie czuć się częścią grupy i szuka akceptacji wśród swoich rówieśników, a dorosły w drugiej osobie znajduje wsparcie emocjonalne, podobne spojrzenie na świat i swoistą intymność. Początkowo społeczne potrzeby człowieka w pełni zaspokaja rodzina, jednak pomiędzy drugim a szóstym rokiem życia, dzieci zaczynają dążyć do kontaktów z coraz większą grupą osób i wchodzą w nowe stosunki społeczne.

Pierwsza podróż ku przyjaźni

Wszystkich rodziców, których dzieci już zasmakowały pierwszych przyjaźni lub dopiero wspólnie z nimi pracują nad budowaniem wyjątkowych więzi zachęcamy do wyruszenia w „Pierwszą podróż ku przyjaźni” z Tomkiem i Przyjaciółmi™. Na swoim fanpage na Facebooku https://www.facebook.com/tomekiprzyjacielePL marka zaprasza do udziału w superkonkursie, w którym do wygrania jest aż 12 fantastycznych zestawów z serii Tomek i Przyjaciele™ Adventures „Ucieczka przed rekinem”, idealnych do zabawy z najlepszym przyjacielem. Co jest niezbędne do zdobycia szansy na nagrodę? Przyjaźń Twojego dziecka, uwieczniona przez Ciebie dowolną techniką.

Przedszkolne przyjaźnie

Pierwsze przyjaźnie pojawiają się zazwyczaj w okresie przedszkolnym – dziecko staje się wówczas członkiem grupy rówieśniczej, wychodzi z kręgu rodzinnego i zaczyna poznawać innych ludzi, współuczestniczy w rozmaitych zabawach i aktywnościach. Jego umiejętności komunikacyjne są coraz lepsze, więc porozumiewanie się z innymi staje się o wiele łatwiejszym zadaniem i sprzyja nawiązywaniu relacji. W okresie przedszkolnym dzieci najczęściej wybierają sobie jednego ulubionego kolegę, zazwyczaj tej samej płci. Przyjaciel nie znaczy jeszcze dla nich tyle, co dla dorosłego, to po prostu ktoś, z kim bawią się chętniej i częściej niż z innymi, choć czasami bardzo silnie wchodzą w te relacje – chcą ubierać się tak, jak ich rówieśnik, mieć takie same zabawki, powtarzają zachowania i wypowiedzi ulubionego kolegi, a nawet zmuszają rodziców do przyprowadzania lub odbierania ich z przedszkola o tej samej porze.
Przyjaźnie pomiędzy przedszkolakami bywają burzliwe i mogą szybko ulegać zmianie, a tytuł najlepszego przyjaciela nie jest nikomu nadany na zawsze – najlepszym kolegą w poniedziałek może być ktoś zupełnie inny niż w piątek! Relacje te są też bardzo kruche i wrażliwe – wystarczy jeden konflikt by dziecko stwierdziło, że kogoś już nie lubi lub skarżyło się ze łzami w oczach, że kolega czy koleżanka źle je traktuje. Dla rodziców takie wahania i zmiany mogą być niepokojące, ale to zupełnie normalne – pamiętajmy, że dzieci dopiero uczą się bliskich kontaktów z rówieśnikami, a ich relacje mają jeszcze charakter egocentryczny i wynikają bardziej z cech zewnętrznych (bliskość zamieszkania, częste kontakty, takie same zabawki) niż wspólnych wartości, podobnych światopoglądów i lojalności.

Przyjaźń w szkole

Przyjaźnie zawierane przez dzieci w wieku szkolnym, to już coś znacznie więcej niż tylko wspólna zabawa – dzieci dostrzegają znaczenie wzajemnej pomocy i życzliwości, wykazują się troską o swojego kolegę, zwierzają się sobie nawzajem z tajemnic, sekretów i problemów. Przyjaciel staje się powiernikiem, wsparciem emocjonalnym i osobą, której można zaufać. Posiadanie takiej bliskiej osoby jest bardzo ważnym czynnikiem rozwoju emocjonalnego i społecznego, gwarantem zaspokojenia potrzeby akceptacji i uznania, szczególnie istotnej w okresie dorastania i wieku nastoletnim. Poprzez przyjaźń dziecko uczy się rozpoznawania emocji drugiej osoby, dbania o nią, wzajemnej troski i empatii, a także akceptacji tego, co odmienne i szacunku wobec różnic – poniekąd jest to przygotowanie do późniejszego stworzenia intymnych związków partnerskich. Izolacja i brak bliskich relacji z rówieśnikami może skutkować poczuciem osamotnienia, obniżoną samooceną i niskim poczuciem własnej wartości oraz trudnościami w przyszłych kontaktach społecznych i problemami z nawiązaniem trwałych, głębokich relacji.

Jak nauczyć dzieci przyjaźni?

Przyjaźń to umiejętność, której każdy z nas musiał się nauczyć. Bardzo istotne są relacje pomiędzy rodzicami i dziećmi i to, co dziecko zauważa na co dzień – maluchy czerpią swoją wiedzę o świecie z obserwacji otoczenia, naśladują swoich bliskich i powtarzają dostrzeżone zachowania. Wspólne rozmowy, dzielenie się, troska o uczucia innych, drobne gesty świadczące o zaangażowaniu, okazywanie sobie nawzajem zainteresowania i miłości – wzorce tych zachowań wynosimy z domu rodzinnego i przenosimy je na nasze przyjaźnie. Rodzice są zatem pierwszymi przewodnikami i nauczycielami dzieci w świecie bliskich relacji i przyjaźni i mogą, a nawet powinni, pomóc swoim pociechom poprzez:

•  rozmowy na temat uczuć i emocji przeżywanych przez dziecko, a także przez inne osoby – upewnijmy się, że dziecko zna, potrafi nazwać i wyrazić różne uczucia; oglądając bajki pytajmy, co według nich czują bohaterowie, co przeżywają i odpowiadajmy na pytania dzieci
• uwrażliwianie na potrzeby innych i przyjmowanie ich punktu widzenia – np. w sytuacjach konfliktowych starajmy się pokazać punkt widzenia drugiej strony, wytłumaczyć jej odczucia i uświadomić dziecku, że każdy może odbierać daną sytuację w inny sposób
• tworzenie okazji do spotkań towarzyskich z rówieśnikami – zapraszanie ich do domu, spotykanie się na placu zabaw, zajęciach dodatkowych, przyjęciach urodzinowych
• naukę współpracy – nie zawsze można postawić na swoim i trzeba wziąć pod uwagę potrzeby i uczucia drugiej osoby, dojść do kompromisu i ustalić wspólne zasady, działać razem i w porozumieniu ze sobą
• podsuwanie pozytywnych wzorców – czytanie bajek i baśni, wspólne oglądanie filmów animowanych, w których podkreślone są pozytywy przyjaźni i moc relacji z innymi
• pozwolenie dziecku na zdobywanie własnych doświadczeń – choć to niełatwe, trzeba pozwolić dziecku nawet na konflikt i nieporozumienia z rówieśnikami i w miarę możliwości nie ingerować w kontakty pomiędzy dziećmi
• dawanie dobrego przykładu i bycie dobrym przyjacielem – bo dzieci robią tak, jak my robimy, a nie jak im powiemy, dlatego warto podkreślać znaczenie przyjaźni w naszym życiu, opowiadać o swoich przyjaciołach, rozmawiać z dzieckiem o tym, kim jest przyjaciel.A czego rodzice nie powinni robić?
• nie zmuszać do przyjaźni z jakimś dzieckiem – nikomu nie można narzucić bliskości z drugą osobą ani wybrać mu przyjaciela, który w naszej ocenie będzie odpowiedni
• nie oceniać innych dzieci – często dajemy się ponieść emocjom widząc smutek lub rozczarowanie naszego dziecka, ale powstrzymajmy się od pochopnych ocen i dajmy dziecku wsparcie bez narzucania mu naszych uwag czy opinii
• nie rozwiązywać za nie problemów – podsuwanie gotowych rozwiązań niczego go nie nauczy, ono samo musi zdobyć swoje doświadczenia, nawet te trudne i bolesne.

Pierwsze przyjaźnie są zazwyczaj niezapomnianymi przeżyciami i jednymi z najmilszych wspomnień z dzieciństwa, dlatego warto zachęcać dzieci do ich zawierania i pielęgnowania, a w razie potrzeby służyć wsparciem i dobrą radą.