Zajęcia dodatkowe – ochota dziecka czy ambicje rodziców?
Zanim zapiszemy dziecko na jakiekolwiek zajęcia dodatkowe, powinniśmy się zastanowić, czy robimy to dla dobra dziecka, czy dla spełnienia własnych oczekiwań i marzeń. Niektórzy rodzice chcą, aby ich dzieci były wszechstronnie rozwinięte i osiągały sukcesy w wielu dziedzinach. Inni chcą zapewnić im lepszą przyszłość poprzez naukę języków obcych, programowania czy innych umiejętności przydatnych na rynku pracy. Jeszcze inni chcą zrealizować swoje niespełnione ambicje poprzez swoje dzieci, np. zapisać córkę na balet lub syna na piłkę nożną.
Takie podejście może być jednak szkodliwe dla dziecka, jeśli nie uwzględnia jego własnej woli, zainteresowań i możliwości. Dziecko może czuć się zmuszone do uczestniczenia w zajęciach, które go nie interesują lub przekraczają jego poziom. Może odczuwać stres, napięcie, frustrację lub nudę. Może stracić motywację do nauki i zabawy. Może też mieć poczucie niewystarczalności lub porażki, jeśli nie spełnia oczekiwań rodziców.
Dlatego ważne jest, aby zapytać dziecko, na jakie zajęcia chce chodzić i dlaczego. Nie należy wywierać na nim presji ani narzucać własnego wyboru. Należy szanować jego zdanie i preferencje. Należy też obserwować jego reakcje i postawy podczas zajęć – czy jest zadowolone, zaangażowane, ciekawe, czy raczej znudzone, zmęczone, zniechęcone.
Zajęcia dodatkowe – korzyści i zagrożenia
Zajęcia dodatkowe dla dziecka mogą mieć wiele korzyści, jeśli są dobrze dobrane i zorganizowane. Mogą pomóc w:
- rozwijaniu pasji i talentów – dziecko może odkrywać swoje mocne strony i zainteresowania, rozwijać swoją kreatywność i wyobraźnię, uczyć się nowych rzeczy i zdobywać nowe umiejętności;
- kształtowaniu osobowości – dziecko może budować swoją pewność siebie, samoocenę, poczucie własnej wartości, ambicje i cele życiowe;
- nauce współpracy – dziecko może nawiązywać kontakty z rówieśnikami o podobnych zainteresowaniach, uczyć się pracy w grupie, komunikacji, negocjacji, rozwiązywania konfliktów;
- poprawie zdrowia – dziecko może poprawić swoją kondycję fizyczną, koordynację ruchową, odporność, relaksować się i redukować stres.
Zajęcia dodatkowe dla dziecka mogą jednak również stanowić zagrożenie, jeśli są nadmierne lub nieodpowiednie. Mogą prowadzić do:
- przeciążenia – dziecko może być zbyt obciążone ilością zajęć, zadań i obowiązków, nie mieć czasu na odpoczynek, zabawę i regenerację;
- stresu – dziecko może odczuwać presję, lęk, niepokój, napięcie, frustrację, związane z oczekiwaniami rodziców, nauczycieli lub siebie;
- zniechęcenia – dziecko może stracić zainteresowanie i motywację do uczestnictwa w zajęciach, które go nie cieszą lub przekraczają jego możliwości;
- izolacji – dziecko może mieć ograniczone kontakty z rodziną i przyjaciółmi, nie mieć czasu na rozmowy, wspólną zabawę i integrację.
Zajęcia dodatkowe – jak znaleźć złoty środek?
Balans pomiędzy szkołą i zajęciami dodatkowymi, a czasem wolnym dziecka jest ważny dla jego zdrowia, rozwoju i szczęścia. Nie ma jednej uniwersalnej odpowiedzi na pytanie – ile zajęć dodatkowych powinno mieć dziecko, ponieważ każde dziecko jest inne i ma inne potrzeby i zainteresowania. Jednak można podać kilka ogólnych wskazówek, które mogą pomóc rodzicom i dzieciom w znalezieniu odpowiedniego balansu. Oto one:
Zaplanuj czas – ustal z dzieckiem harmonogram tygodnia, w którym uwzględnisz czas na naukę, zajęcia dodatkowe i czas wolny. Zadbaj o to, aby dziecko miało codziennie co najmniej godzinę na swobodną zabawę, relaks i odpoczynek. Unikaj nadmiernego obciążenia dziecka zajęciami dodatkowymi – zwykle wystarczą dwa lub trzy razy w tygodniu. Pamiętaj też o czasie na rodzinne aktywności, takie jak wspólne posiłki, rozmowy, gry czy wycieczki.
Znajdź równowagę – staraj się dobrać zajęcia dodatkowe dla dziecka tak, aby były zróżnicowane i odpowiadały jego zainteresowaniom i możliwościom. Nie narzucaj dziecku zajęć, które go nie interesują lub przekraczają jego poziom. Nie oczekuj od dziecka nadmiernych osiągnięć i sukcesów. Zajęcia dodatkowe powinny być źródłem radości i rozwoju dla dziecka, a nie stresu i frustracji. Zwracaj uwagę na reakcje i opinie dziecka na temat zajęć – czy jest zadowolone, zaangażowane, ciekawe, czy raczej znudzone, zmęczone, zniechęcone.
Bądź elastyczny – nie trzymaj się sztywno ustalonego planu i bądź gotowy na zmiany i dostosowania. Może się okazać, że dziecko zmieni swoje zainteresowania lub potrzeby. Może chcieć spróbować nowych zajęć lub zrezygnować ze starych. Może też potrzebować więcej lub mniej czasu wolnego w zależności od sytuacji w szkole lub w domu. Bądź otwarty na propozycje i uwagi dziecka i wspólnie znajdźcie najlepsze rozwiązanie.
Bądź wsparciem – pokaż dziecku, że interesujesz się jego zajęciami dodatkowymi i doceniasz jego wysiłek i postęp. Chwal dziecko za to, co robi dobrze, a nie tylko za to, co osiąga. Pomagaj dziecku w trudnościach i problemach, ale nie ingeruj w jego samodzielność i decyzje. Zachęcaj dziecko do podejmowania wyzwań i próbowania nowych rzeczy, ale nie zmuszaj go do tego. Bądź obecny i dostępny dla dziecka, gdy potrzebuje porady lub pocieszenia.
Balans pomiędzy szkołą i zajęciami dodatkowymi, a czasem wolnym dziecka nie jest łatwy do znalezienia, ale jest możliwy do osiągnięcia. Wymaga to współpracy i komunikacji między rodzicami a dziećmi oraz umiejętności planowania i organizacji czasu. Jeśli uda się znaleźć taki balans, to zarówno dzieci jak i rodzice będą cieszyć się lepszym samopoczuciem, zdrowiem i relacjami.
