Niedoczynność tarczycy: przyczyny, objawy i leczenie
Niedoczynność tarczycy to stan, w którym gruczoł produkuje za mało hormonów w stosunku do potrzeb organizmu. Jest to dość częste zaburzenie, dotykające około 5-7% kobiet i około 1% mężczyzn. Ryzyko wystąpienia niedoczynności tarczycy wzrasta z wiekiem, ale może ona dotyczyć także osób młodych, a nawet dzieci.
Najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy jest choroba autoimmunologiczna Hashimoto, czyli przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy. Polega ona na tym, że układ odpornościowy atakuje własną tarczycę i niszczy jej komórki. Inne przyczyny niedoczynności tarczycy to m.in. zaburzenia w rozwoju gruczołu, usunięcie lub częściowe usunięcie tarczycy, nieprawidłowa reakcja na leki lub zabiegi radioterapeutyczne w okolicy tarczycy, a także niedobór jodu w diecie.
Objawy niedoczynności tarczycy mogą być niespecyficzne i łatwo je pomylić z innymi schorzeniami. Należą do nich m.in.: zmęczenie, spadek energii, przyrost masy ciała, suchość skóry, łamliwość włosów i paznokci, depresja, zaburzenia koncentracji i pamięci, nieregularne cykle menstruacyjne u kobiet, opóźniony rozwój u dzieci oraz obrzęk skóry i tkanek.
Leczenie niedoczynności tarczycy polega na uzupełnianiu niedoboru hormonów preparatami zawierającymi syntetyczną tyroksynę (T4). Dawkę leku dobiera się indywidualnie dla każdego pacjenta na podstawie wyników badań poziomu hormonów we krwi. Leczenie jest zwykle dożywotnie i wymaga regularnej kontroli endokrynologa.
Niedoczynność tarczycy a ciąża
Niedoczynność tarczycy może mieć negatywny wpływ na płodność kobiety i utrudniać zajście w ciążę. Może to być spowodowane nadprodukcją prolaktyny (hormonu odpowiedzialnego za laktację), która hamuje owulację. Kobiety z niedoczynnością tarczycy często mają dłuższe cykle i obfitsze krwawienia. Są także narażone na poronienia oraz problemy z poczęciem dziecka – zwłaszcza gdy niedoczynność jest spora.
Jeśli jednak kobieta z niedoczynnością tarczycy zaszła w ciążę lub planuje ją, powinna być pod stałą opieką endokrynologa i ginekologa. W ciąży zapotrzebowanie na hormony tarczycy wzrasta, dlatego konieczne jest dostosowanie dawki leku i częste badanie poziomu TSH (hormonu tyreotropowego, który stymuluje tarczycę do produkcji hormonów). Zbyt niski lub zbyt wysoki poziom TSH w ciąży może być niebezpieczny zarówno dla matki, jak i dla dziecka.
Nieleczona lub źle leczona niedoczynność tarczycy w ciąży może prowadzić do powikłań takich jak: nadciśnienie tętnicze, stan przedrzucawkowy, przedwczesne oddzielenie łożyska, przedwczesny poród, niska masa urodzeniowa dziecka, wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrastania płodu, zaburzenia rozwoju mózgu i układu nerwowego dziecka, kretynizm wrodzony.
Aby zapobiec tym zagrożeniom, kobiety z niedoczynnością tarczycy powinny dbać o prawidłowe leczenie i kontrolę poziomu hormonów. Powinny także przyjmować suplementy z jodem, który jest niezbędny dla prawidłowej pracy tarczycy i rozwoju płodu. Zalecana dawka jodu w ciąży to 200 mikrogramów dziennie.
Nadczynność tarczycy: przyczyny, objawy i leczenie
Nadczynność tarczycy to stan, w którym gruczoł produkuje za dużo hormonów w stosunku do potrzeb organizmu. Jest to rzadsze zaburzenie niż niedoczynność tarczycy, dotykające około 0,1-0,4% kobiet w ciąży. Nadczynność tarczycy może być nieleczona lub źle leczona.
Najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy u kobiet w ciąży (ok. 85%) jest choroba Gravesa-Basedowa, czyli autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Polega ona na tym, że układ odpornościowy produkuje przeciwciała, które pobudzają tarczycę do nadmiernej produkcji hormonów. Inne przyczyny nadczynności tarczycy to m.in. guzki toksyczne lub guzek autonomiczny (nadmierne wydzielanie hormonów przez jedną lub kilka zmienionych chorobowo komórek tarczycy), a także nadmiar hormonu łożyskowego (hCG), który może występować w ciąży mnogiej lub niepowściągliwych wymiotach ciężarnych.
Objawy nadczynności tarczycy mogą być trudne do rozpoznania w ciąży, gdyż niektóre z nich mogą występować także w prawidłowym przebiegu ciąży. Należą do nich m.in.: osłabienie, nerwowość, niepokój, rozdrażnienie, uczucie gorąca, wzmożona potliwość. Do bardziej charakterystycznych objawów nadczynności tarczycy można zaliczyć: utratę masy ciała lub brak jej oczekiwanego przyrostu, przyspieszenie akcji serca (powyżej 100 uderzeń na minutę), drżenie rąk.
Leczenie nadczynności tarczycy polega na hamowaniu produkcji hormonów przez gruczoł za pomocą leków tyreostatycznych. Dawkę leku dobiera się indywidualnie dla każdej pacjentki na podstawie wyników badań poziomu hormonów we krwi. Leczenie jest zwykle czasowe i trwa do ustąpienia objawów nadczynności. W niektórych przypadkach konieczna może być operacja usunięcia części lub całości tarczycy lub podanie radioaktywnego jodu, który niszczy nadczynne komórki tarczycy.
Nadczynność tarczycy a ciąża
Nadczynność tarczycy w ciąży jest stanem niebezpiecznym zarówno dla matki, jak i dla dziecka. Może prowadzić do powikłań takich jak: poronienie, przedwczesny poród, niska masa urodzeniowa dziecka, stan przedrzucawkowy, niewydolność serca, zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie tętnicze, niedoczynność tarczycy u dziecka.
Aby zapobiec tym zagrożeniom, kobiety z nadczynnością tarczycy powinny dbać o prawidłowe leczenie i kontrolę poziomu hormonów. Powinny także unikać nadmiernego stresu i wysiłku fizycznego. W przypadku leczenia operacyjnego lub radiojodem należy zachować ostrożność i konsultować się z lekarzem, ponieważ te metody mogą mieć negatywny wpływ na płód.
