Pierwszy rok dziecka to czas, gdy najwięcej rzeczy robi po raz pierwszy. Mamy pierwsze ziewnięcie, pierwszy świadomy uśmiech do rodzica, pierwsze gaworzenie. To ekscytujące umiejętności nie tylko dla dziecka, ale przede wszystkim dla jego rodziców. Samodzielne siedzenie to etap bardzo przez rodziców wyczekiwany, o czym świadczą dość często powtarzające się o to pytania na naszym facebookowym forum. Rzeczywiście, siedzenie to niebywała umiejętność, bardzo ważna również dla malucha, który od tego momentu ma możliwość zacząć oglądać świat z zupełnie innej perspektywy niż ta, którą zna z leżenia. To również etap wyjściowy do umiejętności przemieszczania się na czworakach a potem do wstawania. To także niezbędna umiejętność do jedzenia pokarmów stałych, bo umożliwia utrzymanie bezpiecznej dla połykania pozycji.
Samodzielne siedzenie – kiedy powinno nastąpić?
Na to pytanie bardzo trudno jest odpowiedzieć. Podobnie jak w przypadku innych etapów rozwojowych, dzieci nabywają tę umiejętność w różnym czasie. Najwięcej dzieci uczy się siadać między czwartym a siódmym miesiącem życia. Niezbędne do prób samodzielnego siedzenia jest sztywne trzymanie główki w pozycji pionowej. Dopiero, gdy dziecko jest w stanie utrzymać swoją głowę samodzielnie, bez chwiania i poruszać nią, by się rozejrzeć dookoła, ma szansę opanować również siedzenie. Inną ważną umiejętnością w nauce siadania jest również samodzielne obracanie się z pleców na brzuch, bo to oznacza odpowiednią koordynację i siłę tułowia.
Pierwsze oznaki, że dziecko zaczyna siadać zwykle można zaobserwować w okolicy czwartego miesiąca. Pierwszym etapem jest dźwiganie główki z pozycji leżącej na plecach po to, by się rozejrzeć dookoła. Pierwsze próby utrzymania się w pozycji siedzącej są trudne. Dziecko się chwieje i wystarczy sekunda, by się przewróciło. Nie umie jeszcze skoordynować wszystkich ruchów np. sięgania po zabawkę w pozycji siedzącej lub odwracania się do tyłu. Dlatego taka ważne jest zabezpieczanie malucha przed upadkiem np. sadzanie go na czymś miękkim lub podkładanie za plecy i po bokach wielkich poduszek.
Samodzielne siedzenie – jak pomóc dziecku siedzieć?
Żadnego etapu rozwoju nie wolno na siłę przyspieszać, dlatego odradzamy sadzanie dziecka za wszelką cenę. Tylko dlatego, że ma już np. pół roku. Każde dziecko rozwija się w indywidualnym tempie. Nauka siadania nie powinna polegać zatem na usilnym sadzaniu malucha, ale wzmacnianiu odpowiednich partii ciała i mięśni, które pomagają później utrzymać tułów w pionie.
- Ćwiczenia na brzuszku
Częste kładzenie dziecka na brzuchu wzmacnia mięśnie szyi, brzucha i pleców, a więc podpory, a na których opiera się kręgosłup podczas stania i siedzenia. Jeśli dziecko nie lubi leżeć na brzuszku, zacznijmy od krótkich ćwiczeń i z czasem je wydłużajmy. Dla urozmaicenia ćwiczenia dawajmy maluchowi zabawki, które go zainteresują w tej pozycji i zmobilizują do wyciągania po nie rączek. Dziecko 4-miesięczne powinno wytrzymywać na brzuszku nawet 20-30 minut dziennie.
- Podaj dziecku dłoń
Jeśli maluch potrafi sam na leżąco (na plecach) dźwigać główkę do góry, możemy delikatnie złapać za jego rączki i pociągnąć do pozycji siedzącej. Maluch jest na to gotowy, gdy wyraźnie czujemy w tym ćwiczeniu „jego pomoc” tzn. czujemy, że sam wykonuje ogromny wysiłek, by się podnieść a nasze ręce to dla niego jedynie punkt zaczepienia. Jeżeli dziecku trudno jest podnieść się do siedzenia i widzimy, że to my jedynie ciągniemy go ku górze, najlepiej odpuścić takie ćwiczenie i skupić się na wzmacnianiu przez samo leżenie na brzuszku a potem wrócić do podciągania.
- Daj mu wsparcie, nie podparcie
Dziecko, które juź nieźle sobie radzi w pozycji siedzącej, ale nie umie jeszcze zachować równowagi podczas siedzenia, należy zabezpieczyć przed upadkiem. Najlepsze są podpory, które możemy wsunąć za dziecko, by w razie przechylenia ochroniło je przed upadkiem. Odradzamy sadzanie dziecka na krzesełkach, które wymuszają pozycję siedzącą, ale nie umożliwiają samodzielnej pracy nad równowagą tzn. foteliki samochodowe, krzesełka do karmienia, siedziska wózków spacerowych. Najważniejsze bowiem jest zapewnienie dziecku nie oparcia, które będzie go podtrzymywać z każdej strony, ale jedynie zabezpieczenia przed upadkiem, które da mu szansę na samodzielne utrzymanie pozycji siedzącej. Idealnym rozwiązaniem są np. poduchy rogale (do karmienia) lub zwykłe poduszki. Dziecko powinno mieć szansę zachwiania się, by z czasem potrafiło takiej sytuacji zapobiec. Jeśli wsadzasz w fotelik, wózek czy krzesełko do karmienia dziecko, które jeszcze nie siedzi stabilnie – ustaw pozycję siedziska na kąt większy niż 90 stopni. To zmobilizuje malucha do samodzielnego dźwigania się do siedzenia.
- Wykorzystaj potencjał zabawek
Istnieje wiele zabawek, którymi maluch może się bawić w pozycji siedzącej np. proste klocki czy pudełka, z których układa się wieżę, interaktywne gry, instrumenty, piłki. Każda taka zabawka mobilizuje dziecko do utrzymania pozycji siedzącej.
Samodzielne siedzenie – kiedy się niepokoić?
Jak już wspomniałam, każde dziecko rozwija się w swoim indywidualnym tempie. To dotyczy nie tylko siadania, ale każdej innej umiejętności – także tej nabywanej wiele lat później np. jazdy na dwóch kółkach czy wiązania butów. Nie powinniśmy więc wpadać w panikę, jeśli nasz 6-miesięczny maluch jeszcze nie siedzi, a synek sąsiadki nauczył się tego w czwartym miesiącu. Niepokój może pojawić się w okolicach siódmego miesiąca, gdy dziecko nie wykazuje żadnych oznak kontroli nad swoim ciałem w pozycji siedzącej albo w dalszym ciągu nie umie stabilnie siedzieć mimo swoich dziewięciu miesięcy. Pierwszym krokiem powinna być wizyta u pediatry, który sam oceni, czy maluch potrzebuje jakiegoś dodatkowego wsparcia np. rehabilitacji.
Zobacz jeszcze:
W co się bawić z niemowlakiem?
