Małpia ospa, choć wcześniej kojarzona głównie z krajami afrykańskimi, w ostatnich latach zaczęła budzić zainteresowanie na całym świecie. Wywołały to doniesienia o jej przypadkach w różnych regionach, w tym w Europie. Czy małpia ospa stanowi realne zagrożenie dla zdrowia publicznego, a jeśli tak, to jakie są jej objawy i sposoby zapobiegania?
Co to jest małpia ospa?
Małpia ospa to choroba wirusowa, której przyczyną jest Monkeypox virus z rodziny wirusów ospy. Jest blisko spokrewniona z wirusem wywołującym ospę prawdziwą, jednak jej przebieg jest na ogół łagodniejszy. Po raz pierwszy odkryto ją w 1958 roku u małp laboratoryjnych, stąd jej nazwa. W rzeczywistości jednak wirus występuje głównie wśród dzikich zwierząt, takich jak gryzonie i wiewiórki, a małpy są jedynie nosicielami. Małpia ospa to zoonoza, co oznacza, że przenosi się na ludzi od zwierząt.
Jakie są objawy małpiej ospy?
Objawy małpiej ospy są podobne do tych, jakie występują w przypadku ospy prawdziwej, choć są zazwyczaj łagodniejsze. Okres inkubacji wirusa trwa od 5 do 21 dni. Do najczęstszych objawów należą:
- Gorączka
- Bóle głowy i mięśni
- Zmęczenie
- Powiększone węzły chłonne (co odróżnia małpią ospę od ospy prawdziwej)
- Wysypka, która zwykle zaczyna się na twarzy, a następnie rozprzestrzenia się na inne części ciała, w tym dłonie, stopy i tułów. Wysypka przechodzi przez różne fazy, od plamek po krostki, aż do strupków, które z czasem odpadają.
Jak się zarażamy małpią ospą?
Małpia ospa przenosi się poprzez bezpośredni kontakt z krwią, płynami ustrojowymi lub zmianami skórnymi zakażonych zwierząt. Możliwe jest także zarażenie się poprzez spożywanie niedogotowanego mięsa zakażonych zwierząt. Między ludźmi wirus przenosi się głównie drogą kropelkową (bliski kontakt twarzą w twarz), ale również przez kontakt z płynami ustrojowymi, skórą chorego lub zanieczyszczonymi przedmiotami, takimi jak pościel.
Czy małpia ospa stanowi dla nas zagrożenie?
Do niedawna małpia ospa była ograniczona niemal wyłącznie do Afryki, szczególnie zachodniej i centralnej, gdzie odnotowywano sporadyczne przypadki. Jednak od 2022 roku pojawiły się doniesienia o przypadkach zachorowań w krajach Europy, Ameryki Północnej i innych regionach, co wywołało zaniepokojenie.
Mimo że małpia ospa może wywoływać poważne objawy, a w rzadkich przypadkach prowadzić do zgonu, szczególnie wśród osób o osłabionym układzie odpornościowym, w większości przypadków choroba przebiega łagodnie. Na szczęście ryzyko wybuchu globalnej epidemii jest oceniane jako niskie, ponieważ wirus nie rozprzestrzenia się tak łatwo jak np. wirus grypy czy COVID-19.
Kto jest najbardziej narażony?
Największe ryzyko zarażenia się małpią ospą dotyczy osób, które miały kontakt z zakażonymi zwierzętami lub chorymi osobami. Przypadki zakażeń w Europie dotyczyły głównie ludzi, którzy podróżowali do krajów, w których wirus jest endemicznym zagrożeniem. W niektórych przypadkach stwierdzono zakażenia związane z bliskimi kontaktami społecznymi lub intymnymi.
Leczenie i zapobieganie
Nie istnieje specyficzne leczenie małpiej ospy, jednak większość przypadków ustępuje samoistnie. W cięższych przypadkach można stosować leki przeciwwirusowe, które mogą łagodzić przebieg choroby. Ważnym narzędziem w walce z małpią ospą jest szczepionka przeciw ospie prawdziwej, która, jak się okazuje, daje również około 85% skuteczności w zapobieganiu zakażeniu małpią ospą.
Aby zmniejszyć ryzyko zarażenia, zaleca się unikanie kontaktu z dzikimi zwierzętami w regionach, gdzie wirus występuje, dokładne gotowanie mięsa oraz przestrzeganie zasad higieny, takich jak regularne mycie rąk. W przypadku podróży do regionów, gdzie odnotowano przypadki małpiej ospy, warto zachować ostrożność, unikać kontaktu ze zwierzętami i osobami chorymi.
Choć małpia ospa wzbudza zaniepokojenie, szczególnie w obliczu niedawnych przypadków w Europie, na ten moment nie stanowi globalnego zagrożenia zdrowia publicznego na skalę pandemii. Ważne jest jednak, aby być świadomym ryzyka, przestrzegać zasad higieny i odpowiednio reagować w przypadku kontaktu z osobami zarażonymi. Edukacja i prewencja są kluczowymi narzędziami w walce z rozprzestrzenianiem się tej choroby.
