Rozwód czy separacja?

Kiedy rozwód, a kiedy separacja?

Różnica jest jedna – orzeczenie przez sąd separacji nie rozwiązuje – w przeciwieństwie do rozwodu – małżeństwa. Poza tym wywiera w relacjach między małżonkami takie same skutki jak rozwód: znosi wspólność majątkową, wzajemne dziedziczenie małżonków po sobie, wyłącza odpowiedzialność za zobowiązania współmałżonka, pozwala na podział majątku wspólnego, a także na ustalenie które z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. W wyroku orzekającym separację sąd może zasądzić od jednego z małżonków alimenty na rzecz drugiego, zaś jeśli strony mają wspólne małoletnie dzieci – musi uregulować kwestie dotyczące sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej, miejsca zamieszkania dzieci, alimentacji czy kontaktów dzieci z tym z rodziców, który nie będzie mieszkał z nimi na stałe.

Kiedy zatem warto sięgnąć po separację? Separację warto rozważyć wtedy gdy:

1. uważamy, że małżeństwo ma jeszcze szansę na przetrwanie, chcemy jednak uregulować pewne kwestie, np. znieść wspólność majątkową małżeńską czy alimentację na rzecz dzieci;
2. rozwód jest niezgodny z naszym światopoglądem.

Uzyskaj więcej informacji na temat rozwodu – sprawdź tutaj

Separacja uproszczona

Gdy małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, wówczas mogą skorzystać z prostszej proceduralnie, szybszej i tańszej ścieżki – składając zgodny wniosek o orzeczenie separacji przez sąd. Sprawa zainicjowana takim wnioskiem rozpatrywana jest w tzw. trybie nieprocesowym – z założenia niespornym. Opłata sądowa od wniosku to jedynie 100 zł zamiast 600 zł, które należy uiścić, składając pozew o rozwód bądź separację (niezgodną i/lub wówczas gdy strony mają wspólne małoletnie dzieci). Z reguły zgodne wnioski o separację sąd rozpoznaje szybciej, posiedzenie sądu jest de facto formalnością. W przypadku rozwodu – nawet wówczas gdy strony wypracują porozumienie – nie ma możliwości skorzystania z takich uproszczeń.

O wyższości separacji nad rozwodem

Jakie zatem separacja ma zalety? Można wskazać następujące:

1. w wyniku separacji małżeństwo nie ustaje – strony mogą w każdej chwili reaktywować pożycie; by to sformalizować, należy złożyć do sądu wniosek o zniesienie separacji;
2. separacja sprawia, że wiele istotnych kwestii związanych z funkcjonowaniem rodziny zostaje uregulowanych w orzeczeniu sądu (alimentacja na rzecz małżonka czy małoletnich dzieci, kontakty z dziećmi, miejsce zamieszkania dzieci, wykonywanie władzy rodzicielskiej nad dziećmi, ustalenie sposobu korzystanie ze wspólnego mieszkania czy domu) bądź wynika wprost z przepisów prawa (zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej, co oznacza również możliwość podzielenia się wspólnym majątkiem, brak dziedziczenia po sobie małżonków w prawnej separacji, brak odpowiedzialności za zobowiązania małżonka);
3. możliwość skorzystania z tzw. szybkiej ścieżki separacji, gdy małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci – chodzi o zgodny wniosek o separację (postępowanie nieprocesowe – składamy wniosek zamiast pozwu, szybsza procedura, opłata sądowa 100 zł zamiast 600 zł);
4. osoby, dla których instytucja rozwodu jest światopoglądowo nie do zaakceptowania, mają możliwość uregulowania ważnych kwestii związanych z małżeństwem w sposób analogiczny jak w przypadku rozwodu, jednak bez zrywania węzła małżeńskiego;
5. orzeczenie separacji nie wyłącza możliwości wystąpienia w przyszłości o rozwód, jeżeli okaże się, że małżonkom nie udało się jednak naprawić wzajemnych relacji.

Kiedy coś się psuje…

Kiedy między małżonkami coś się psuje, warto przede wszystkim zadać sobie pytanie: 1) czy to jest stan odwracalny? oraz 2) czy dwie strony chcę pracować nad poprawą relacji małżeńskich? Jeśli odpowiedź na obydwa pytania jest twierdząca, wówczas trzeba coś zmienić… Bo jak mówią coachowie: jeżeli coś nie działa, zmień to, a jeśli nie możesz czegoś zmienić, musisz się z tym pogodzić. By coś zmienić w relacjach małżeńskich, można ruszyć w dwóch przeciwstawnych kierunkach: 1) albo decydujemy się na definitywne zakończenie relacji (rozwód), albo 2) podejmujemy działania naprawcze (np. terapia małżeńska, terapie indywidualne małżonków, mediacje nastawione na reaktywację związku, nie zaś na ustalenie warunków rozstania). Są sytuacje, gdy strony chcą pracować nad małżeństwem, a jednocześnie różne względy sprawiają, że niezbędne jest uregulowanie kwestii majątkowych czy dotyczących dzieci. W takim przypadku pomocnym rozwiązaniem jest separacja.

Rozwód a separacja – podobieństwa i różnice

Tabela pochodzi z książki Joanny Hetman-Krajewskiej „Rozwód czy separacja? Poradnik praktyczny” (Wolters Kluwer, Warszawa 2020).

Autor:

Joanna Hetman-Krajewska – adwokat i radca prawny w Kancelarii Prawniczej PATRIMONIUM. Ma 17-letnie doświadczenie zawodowe (jest pełnomocnikiem zawodowym od 2003 r.), chociaż pierwszy raz w sądzie była w wieku 5 lat – z mamą, która przez ponad 40 lat pracowała jako sędzia rodzinny. Specjalizuje się w prawie rodzinnym i prawie autorskim. Obsługując klientów w sprawach rozwodowych bądź okołorozwodowych, stara się nie tylko udzielić im wsparcia prawnego, ale również spojrzeć na problem całościowo. Dlatego jako sprzymierzeńców traktuje mediatorów czy psychologów, w tym psychoterapeutów par. Ukończyła Studium Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie prowadzone przez Stowarzyszenie Niebieska Linia. Absolwentka studiów doktoranckich w Instytucie Nauk Prawnych PAN. Prowadziła wiele spotkań z kobietami na tematy prawne związane z funkcjonowaniem rodziny, m.in. w Centrum Praw Kobiet. Autorka książek: „Podstawy prawa własności intelektualnej” (Biblioteka Analiz, wiele wydań), „Rozwód czy separacja? Poradnik praktyczny” (Wolters Kluwer, Warszawa 2020), „Rozwód czy separacja? Wzory pism w sprawach rozwodowych i separacyjnych z komentarzem” (Wolters Kluwer, Warszawa 2020). W przyszłym roku ukażą się kolejne poradniki autorstwa mec. J. Hetman-Krajewskiej: „Alimenty – jak dochodzić, jak się bronić? Poradnik praktyczny” oraz „Alimenty – – jak dochodzić, jak się bronić? Wzory pism procesowych z komentarzem”.

Informacja prasowa