Kiedy staramy się o dziecko i w końcu otrzymujemy pozytywny wynik testu ciążowego, pojawia się wiele emocji. Przede wszystkim jest to ogromna radość, ale także strach, a wraz z nim wiele pytań i obaw. To nowe wyzwanie w życiu każdej kobiety i wiele przyszłych mam zastanawia się, co robić, aby zapewnić swojemu maluszkowi jak najlepszy start. Przyszłe mamy, które mają krew o ujemnym czynniku Rh zastanawiają się nad jeszcze jedną kwestią – jak to właściwie jest z tym konfliktem serologicznym? Co zrobić, aby moje dziecko było w pełni bezpieczne?
Konflikt serologiczny – co o nim wiemy?
Większość z nas słyszała zapewne o konflikcie serologicznym, jednak temat ten wciąż budzi wiele wątpliwości. Kiedy tak naprawdę do niego dochodzi i kto jest w grupie ryzyka? Co robić w sytuacji, kiedy podejrzewamy, że temat ten może dotyczyć właśnie mnie? Kobiety w ciąży często szukają odpowiedzi na forach internetowych wśród innych przyszłych mam i nierzadko zdarza się, że informacje często bywają ze sobą sprzeczne i budzą jedynie więcej wątpliwości i wciąż nowe pytania. Wiele kobiet sądzi, że sama niezgodność grupy krwi między partnerami to już wystąpienie konfliktu. W rzeczywistości jest jednak inaczej. Kiedy zatem możemy mówić o konflikcie serologicznym? Czym jest i co zrobić, jeśli obawiamy się, że może on dotyczyć nas samych?
O niezgodności serologicznej (zestawieniu konfliktowym w obrębie grupy Rh) mówimy, gdy mama ma grupę krwi Rh(-), a tata Rh(+). Jest to niezgodność serologiczna pomiędzy partnerami, która jeszcze nie wywołuje konfliktu serologicznego.
O wystąpieniu konfliktu serologicznego mówimy wówczas, kiedy ciężarna kobieta wytwarza przeciwciała odpornościowe, skierowane przeciwko antygenom krwinek czerwonych dziecka. Dzieje się tak, kiedy dziecko odziedziczy grupę krwi Rh+ taty, a następnie ta krew dostanie się do krwiobiegu mamy (wystarczy ok. 0,2 ml, czyli tyle co łza). Może to nastąpić dopiero w trakcie porodu (ale też ewentualnie poronienia) lub wcześniej, kiedy ciąża wymaga inwazyjnych badań płodu, czy na przykład w razie urazów brzucha. Wówczas organizm mamy wytwarza przeciwciała, które chcą zwalczyć „obce” krwinki dziecka. Jest to sytuacja stanowiąca szczególne zagrożenie w drugiej i kolejnych ciążach, w pierwszej ciąży to zagrożenie również istnieje, ale jest mniejsze. Konsekwencją wystąpienia konfliktu serologicznego, jeśli w porę nie otrzymamy pomocy, może być choroba hemolityczna noworodka.
Prof. dr hab. n. med. Mirosław Wielgoś wyraźnie wskazuje, że „w społeczeństwie wiedza na temat konfliktu serologicznego jest nadal bardzo słaba, pokutuje wiele mitów i nieprawdziwych informacji, które – niestety – wiążą się niekiedy z błędnymi decyzjami w aspekcie prowadzenia tzw. ciąż konfliktowych lub potencjalnie konfliktowych. Wiele jest jeszcze także do zrobienia w aspekcie profilaktyki immunizacji, w tym profilaktyki śródciążowej. Ona co prawda funkcjonuje i jest coraz powszechniejsza, ale rzeczywistość pozostawia nadal wiele do życzenia”.
Choć tak bardzo ważna profilaktyka śródciążowa konfliktu serologicznego jest refundowana w Polsce, wiedza na temat jej dostępności jest niewielka, a problemy związane z dostępem do niej wciąż zgłaszane przez kobiety. Profilaktyka śródciążowa w znaczącym stopniu umożliwia zmniejszenie ryzyka wystąpienia konfliktu serologicznego, a także związanej z nim choroby hemolitycznej dziecka w niemalże 100%. Polega ona na podaniu immunoglobuliny anty-D kobiecie w 28-30 tygodniu ciąży. Z potrzeby rozpowszechnienia tej wiedzy wziął się pomysł na kampanię, która ma ten problem przekuć w świadomą profilaktykę, która zastosowana w odpowiednim czasie wyeliminuje ryzyko choroby i zagrożenia życia dziecka.
Oficjalny start kampanii Przyjaźni Mamom Rh(-)
W szczególny dzień, jakim jest Dzień Kobiet obchodzony 8 marca, wystartowała kampania edukacyjna Przyjaźni Mamom Rh(-), skierowana do wszystkich przyszłych mam. Jej ambasadorką została znana mama, Agnieszka Kaczorowska-Pela, tancerka, aktorka, choreografka, a także mama Emilki, spodziewająca się niebawem drugiego dziecka. Temat świadomego macierzyństwa jest bardzo bliski Agnieszce ze względu na dotychczasowe działania w temacie edukacji obecnych i przyszłych mam. W ramach kampanii, wspólnie z Ekspertami, Agnieszka uczula kobiety na to jak bardzo ważny w kontekście diagnostyki i profilaktyki konfliktu serologicznego jest czas, czas na wykonanie odpowiednich badań, a w przypadku podejrzenia konfliktu – czas na zastosowanie profilaktyki.
Jakie są cele kampanii?
Najważniejszym zadaniem kampanii Przyjaźni Mamom Rh(-) prowadzonej w ogólnopolskich mediach jest przede wszystkim zwiększenie świadomości naszego społeczeństwa na temat tego czym jest konflikt serologiczny, kiedy może występować i jak mu zaradzić. Tak, aby każda kobieta bez względu na to, gdzie prowadzi swoją ciążę, prywatnie bądź na NFZ, miała dostęp do bezpłatnej diagnostyki i profilaktyki śródciążowej. Kampania przybliża także ważny temat, jakim jest choroba hemolityczna noworodka, będąca następstwem konfliktu serologicznego, oraz zwraca uwagę na nieocenioną rolę położnej w ujęciu diagnostyki i profilaktyki śródciążowej.
Jednak to nie wszystko, ponieważ równie ważnym celem kampanii jest zbudowanie Sieci Placówek Przyjaznych Mamom Rh(-) na terenie całej Polski, w których każda kobieta z niezgodnością antygenową i brakiem przeciwciał, potwierdzonym w teście Coombsa, niezależnie od miejsca, w którym prowadzi ciąże będzie mogła otrzymać bezpłatną profilaktykę śródciążową, w ramach istniejącej refundacji.
Już niebawem aktualna mapa Placówek Przyjaznych Mamom Rh(-) zostanie zamieszczona na profilu Fb- Mama Rh(-).
Patronat Merytoryczny nad kampanią objęli: Uniwersyteckie Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka WUM, Instytut Matki i Dziecka, Polskie Towarzystwo Medycyny Perinatalnej oraz Polskie Towarzystwo Położnych.
Eksperci zaangażowani w kampanię są zgodni co do nadziei, jakie z nią wiążą.
Prof. CMKP dr hab. n. med. Marzena Dębska
Założeniem kampanii edukacyjnej Mama Rh minus jest dotarcie z wiedzą dotyczącą konfliktu serologicznego do kobiet ciężarnych Rh ujemnych i ich partnerów. Mam nadzieję, że z jednej strony wpłynie to korzystnie na stosowanie się do zasad prawidłowej profilaktyki konfliktu serologicznego i zmniejszy częstość występowania tej choroby. Z drugiej strony – myślę, że wiele kobiet, uniknie niepotrzebnego lęku związanego z niewiedzą czy wręcz dezinformacją, jaka ciągle jeszcze pokutuje w naszym społeczeństwie.
Prof. UM dr hab. Beata Pięta- Prezes Polskiego Towarzystwa Położnych
Oczekuję, podniesienia świadomości zarówno wśród samych pacjentek odnośnie przysługującym im praw jak i wśród pracowników ochrony zdrowia. Jako profesjonaliści musimy pamiętać, że wszystkie pacjentki zarówno ubezpieczone, jak i pacjentki w ciąży, które nie zostały ubezpieczone, ale spełniają warunki określone w przepisach, uprawnione są do pobierania świadczeń gwarantowanych, zgodnie z algorytmem postępowania określonym w treści standardów organizacyjnych opieki okołoporodowej.
Prof. dr hab. n. med. Mirosław Wielgoś – Krajowy Konsultant ds. perinatologii, Ekspert w dziedzinie Konfliktu serologicznego
Kampania ma znamiona przede wszystkim edukacyjne i stwarza nadzieję na upowszechnienie rzetelnej, opartej na dowodach wiedzy, dotyczącej niezgodności serologicznej, konfliktu serologicznego i choroby hemolitycznej płodu – zarówno w kwestii diagnostyki, leczenia, profilaktyki i poradnictwa. Wiele kobiet nadal czuje się pozostawionymi ze swoimi problemami, odczuwa niedosyt informacyjny. I to właśnie powinna zmienić kampania.
Prof. dr hab. n. med. Jarosław Kalinka- Prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej
Mam nadzieję, ze kampania przyczyni się do poszerzenia wiedzy pacjentek oraz personelu medycznego na temat możliwości diagnostycznych , skutecznej prewencji oraz ewentualnego leczenia konfliktu serologicznego.
Dr hab. n. med. Tadeusz Issat- Kierownik Kliniki Położnictwa i Ginekologii Instytutu Matki i Dziecka
Mamy nadzieję, że poprzez zwiększenie świadomości na temat ryzyka wystąpienia konfliktu serologicznego oraz możliwości jego profilaktyki nastąpi wyrównanie szans w dostępie do profilaktyki sródciążowej dla wszystkich kobiet w Polsce. Jednocześnie wychodzimy naprzeciw potrzebom ciężarnych, które oczekują od nas możliwości realizacji opieki nad ciążą wysokiego ryzyka w jednym miejscu – od ich pierwszej wizyty, aż do narodzin dziecka.
Prof. dr hab. n.med. Krzysztof Czajkowski – Krajowy Konsultant ds. położnictwa i ginekologii
Zaangażowałem się w kampanię, ponieważ jest to ważny problem kliniczny, a niepodawanie immunoglobuliny może mieć negatywne skutki nie tylko na obecną, ale również na przyszłą ciążę
Do grona Przyjaciół Mam Rh(-) dołączyły także media.
Partnerzy Medialni kampanii:
Radio Zet, Chilli Zet, wp.pl, parenting.pl, Babyboom.pl, mjakama24.pl, Mamotoja.pl, mamadu.pl, kochanamama.pl, mamymamom.pl
Dowiedz się więcej na: www.konfliktserologiczny.pl oraz FB i IG Mama Rh(-)
