Dbanie o zdrowie psychiczne dzieci nabiera szczególnego znaczenia w kontekście niepokojących wyników ogólnopolskich badań nad jakością życia dzieci i młodzieży1, przeprowadzonych pod koniec zeszłego roku. Raport pokazuje, że tylko sześciu na dziesięciu polskich uczniów ocenia swoje życie jako radosne. Szczególnie martwiący jest wynik dotyczący młodzieży, gdzie aż 21 procent badanych stwierdziło, że nie ma żadnych powodów do radości.
Co to jest odporność psychiczna?
Odporność psychiczna to umiejętność skutecznego mierzenia się z wyzwaniami, stresem i trudnościami emocjonalnymi, które pojawiają się w naszym życiu. Magdalena Boćko-Mysiorska wyjaśnia to następująco: „To umiejętność podnoszenia się po upadkach i elastycznego reagowania na zmieniające się warunki, bez względu na czynniki zewnętrzne. To, jak dziecko radzi sobie z problemami, wpływa na jego dalszy rozwój emocjonalny oraz społeczny.”
W jaki sposób rodzice mogą wspomagać rozwój odporności psychicznej u swoich dzieci?
Wzmacnianie odporności psychicznej dziecka jest podobne do budowania odporności immunologicznej – potrzebuje czasu, systematyczności i wszechstronnego podejścia. Ekspertka zaznacza, że kluczowe obszary, w których rodzice mogą interweniować, to:
- Bezpieczna relacja z rodzicem – Zarówno fizyczna, jak i emocjonalna obecność rodziców stanowi fundament. Istotne jest, aby dzieci miały poczucie, że w trudnych momentach mogą polegać na wsparciu rodzica. „Kiedy dziecko płacze, tupie, krzyczy, to jest to jego sposób na komunikowanie, że potrzebuje pomocy. Ważne, aby rodzic był wtedy blisko i okazał zrozumienie.”
- Budowanie zaufania do siebie – Dzieci potrzebują przestrzeni do poznawania siebie, swoich uczuć i zdolności. Rodzice mogą wspierać tę samodzielność, umożliwiając dziecku podejmowanie decyzji w bezpiecznym środowisku. „Nie mówmy dziecku, że jest mu zimno, gdy tak nie czuje, czy że nie da rady, bo jest za małe – to odbiera mu zaufanie do własnych odczuć.”
- Stawianie czoła wyzwaniom dostosowanym do możliwości – Dzieci potrzebują okazji do przeżywania drobnych sukcesów i niepowodzeń, by rozwijać pewność siebie. „Warto dostrzegać każde staranie, nawet jeśli nie jest ono idealne – pochwalmy dziecko za próbę, nawet jeśli nie udało się w pełni osiągnąć zamierzonego celu.”
- Rozpoznawanie emocji – Emocje dziecka mają znaczenie, dlatego dobrze jest zapewnić mu bezpieczną przestrzeń do ich wyrażania. Rolą rodzica jest zarówno dostrzeganie uczuć dziecka, jak również wspieranie go w nauce, jak sobie z nimi radzić, np. za pomocą rozmowy i wspólnego poszukiwania sposobów na rozwiązanie trudnych sytuacji.
- Wewnętrzne poczucie wartości – Ważne jest, aby dziecko czuło się wartościowe i kochane bez względu na sytuację. Zwracanie uwagi na jego wysiłki, a nie tylko na ostateczne wyniki, odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu jego pewności siebie.
Stabilne otoczenie jako podstawa zdrowia psychicznego
Istotne jest, aby rodzice unikali skrajnych metod wychowawczych.. „Z jednej strony twarda ręka, z drugiej – przyzwalanie na wszystko. Taka huśtawka sprawia, że dziecko czuje się zagubione. Potrzebuje ono rodzica, który jest pełen miłości, ale jednocześnie ustala granice, zasady i zapewnia stabilność” – mówi Boćko-Mysiorska.
Pomoc dla dzieci szczególnie wrażliwych
Dzieci o wyższej wrażliwości, intensywniej przeżywające bodźce i emocje, wymagają dodatkowej akceptacji, zrozumienia oraz poczucia bezpieczeństwa. „Jeśli lęk obniża jakość życia dziecka, warto skonsultować się ze specjalistą, ale na co dzień możemy pomóc poprzez stopniowe oswajanie dziecka z trudnymi sytuacjami” – radzi ekspertka.
Przemiany społeczne a kondycja psychiczna dzieci
Mimo rosnącej świadomości społecznej, wiele dzieci w Polsce nadal czuje się osamotnionych i pozbawionych wsparcia emocjonalnego. Magdalena Boćko-Mysiorska zaznacza, że pandemia oraz wydarzenia ostatnich lat, takie jak wojna w Ukrainie, odbiły się negatywnie na ich kondycji psychicznej. „Nie są one jeszcze wyposażone w umiejętność regulowania swoich emocji i zdolność sprawnego podnoszenia się po trudnych doświadczeniach. Możemy im w tym uważnie pomagać, pamiętając przy tym o sobie.”
Rozwijanie psychicznej odporności u dzieci to proces, który warto rozpocząć już od wczesnych lat życia. Dzięki wsparciu rodziców oraz zapewnieniu bezpiecznego i stabilnego środowiska, dzieci mogą nauczyć się, jak pokonywać trudności, reagować na stres i adaptować się do zmian. Magdalena Boćko-Mysiorska zwraca uwagę, że to właśnie wczesne kształtowanie odporności psychicznej pozwala lepiej przygotować dzieci do radzenia sobie z wyzwaniami w dorosłym życiu, co nabiera szczególnego znaczenia w obliczu nasilających się problemów psychicznych u dzieci i młodzieży.
***
Magdalena Boćko-Mysiorska jest pedagożką, autorką bestsellerowych książek dla dzieci i rodziców oraz bloga, dzięki któremu dociera do setek tysięcy osób, które chcą uczyć się rodzicielstwa pełnego zrozumienia siebie i dziecka, potrzeb, emocji i granic każdego członka rodziny, obustronnego szacunku, bezwarunkowej miłości i zaufania. Od kilkunastu lat pracuje z rodzicami, prowadząc szkolenia i warsztaty oraz indywidualne konsultacje. Wspiera rodziców w rozwiązywaniu trudności wychowawczych, nauce komunikacji bez przemocy oraz budowaniu konstruktywnych
i empatycznych relacji z dziećmi.
magdalenabockomysiorska_pl
1 Żródło: https://brpd.gov.pl/2023/11/20/koniec-pandemii-nie-poprawil-stanu-psychicznego-mlodych-polakow/
mat. prasowe
