W ciągu ostatnich lat coraz częściej stwierdzane są diagnozy zaburzenia osobowości. Można wśród nich wymienić jedno z najpopularniejszych zaburzeń tego typu – osobowość typu borderline, która dotyka około 3% populacji. Niestety, postawienie diagnozy dziecku w wieku nastoletnim nadal jest kwestią sporną. Dlaczego?
Wielu specjalistów uważa, że zdiagnozowanie zaburzenia osobowości z pogranicza jest możliwe dopiero po ukończeniu 18 lat. Przyjmuje się, że do tego czasu osobowość dziecka stale się kształtuje – tak jak charakter i temperament. Rodzice często mylą również zachowania typowe dla okresu dojrzewania i szalejących hormonów z zaburzeniami psychicznymi.
Zaburzenia osobowości u dzieci
Problem zaburzeń osobowości wśród dzieci jest nadal tematem tabu, jednak doświadczeni klinicyści powoli wyłamują się z przekonania, że stabilna i rzetelna diagnoza może zostać postawiona dopiero po 18. roku życia. Przede wszystkim wczesna interwencja psychologa, psychiatry lub terapeuty może pomóc dziecku w łatwiejszym wejściu w dorosłość.
Warto tutaj wspomnieć, że zaburzenie osobowości typu borderline jest często powiązane z zachowaniami impulsywnymi, autodestrukcyjnymi, agresywnymi. Duży odsetek chorych decyduje się na próbę samobójczą lub na samouszkodzenia ciała. Dlatego też nie powinno się bagatelizować wszelkich problemów, z którymi boryka się nasze dziecko. Psychiatra dzieci i młodzieży powinien w takiej sytuacji przeprowadzić dokładny wywiad z młodym pacjentem, a także skierować go na specjalistyczne badania. Podejście, które mówi, że nastolatek zachowuje się inaczej przez hormony i wiek dojrzewania często może po prostu zaszkodzić dziecku.
Objawy zaburzenia osobowości typu borderline u dzieci
Prawdą jest, że pierwsze objawy powiązane z zaburzeniem osobowości z pogranicza można zauważyć u chorego już w okresie dorastania. Jako rodzice powinniśmy przede wszystkim zwrócić uwagę na sposoby funkcjonowania dziecka w społeczeństwie, a także na zachowania takie, jak:
• nadmierna wrażliwość,
• nagła zmienność nastrojów,
• niekontrolowane wybuchy złości i gniewu,
• wdawanie się w bójki oraz wyrażanie agresji,
• silna obawa przed porzuceniem, np. przez rodziców, rodzinę, znajomych, przyjaciół, pierwsze miłości,
• nadużywanie alkoholu,
• nadużywanie substancji psychoaktywnych,
• zaburzenia uwagi,
• nadpobudliwość,
• problem z ustaleniem własnej tożsamości i orientacji seksualnej,
• uciekanie w świat fantazji i izolowanie się od społeczeństwa,
• nawracające lęki.
Przyjmuje się, że osobowość borderline może zostać potwierdzona u nastolatka powyżej 13. roku życia a poniżej 18. roku życia w sytuacji, gdy wymienione wyżej objawy utrzymują się przez co najmniej rok.
Dokładne kryteria diagnostyczne, które zawierają opis objawów typowych dla zaburzenia osobowości z pogranicza, zostały zawarte w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 oraz w klasyfikacji zaburzeń psychicznych DSM-5.
Jakie są przyczyny zaburzeń osobowości?
Zaburzenie osobowości typu borderline może kształtować się na podstawie wielu czynników, które warunkują rozwój choroby psychicznej. Można wśród nich wymienić czynniki środowiskowe oraz czynniki indywidualne.
Do przyczyn rozwoju zaburzenia osobowości typu borderline należą:
• problemy rodzinne i niewłaściwa opieka rodzicielska,
• dewiacje w rodzinie,
• problemy z alkoholem, narkotykami w rodzinie,
• przemoc stosowana wobec dziecka,
• nadużycia seksualne,
• brak miłości i innych pozytywnych uczuć w rodzinie,
• porzucenie dziecka przez najbliższych, poświęcanie mu zbyt małej uwagi lub niedocenienie,
• brak akceptacji przez inne dzieci,
• nacisk rodziców na osiąganie przez dziecko znaczących sukcesów bez równoczesnego wsparcia.
Natomiast czynniki indywidualne powiązane są z: nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego, nieprawidłowym stężeniem neuroprzekaźnika – serotoniny, dziedzicznością niektórych cech osobowościowych.
Jak leczyć zaburzenie osobowości typu borderline?
W leczeniu zaburzenia osobowości wśród dzieci w wieku nastoletnim najważniejsze jest przede wszystkim wsparcie ze strony najbliższych. Warto, żebyśmy również my – rodzice nawiązali kontakt z terapeutą. Dzięki temu dowiemy się, na czym dokładnie polega to zaburzenie osobowości oraz nauczymy się, jak prawidłowo komunikować się z dzieckiem i jak z nim współpracować.
Nastolatek powinien uczestniczyć w psychoterapii. Najczęściej stosowana jest terapia w nurcie dialektyczno-behawioralnym, która skupia się na regulacji emocji i na tzw. treningu umiejętności.
