Rozpoczęcie nauki w szkole to ważny i przełomowy moment w życiu każdego dziecka. To nie tylko zmiana środowiska i trybu życia, ale też nowe wyzwania i oczekiwania. Dlatego wielu rodziców zastanawia się, czy ich pociecha jest już gotowa na taki krok, czyli czy osiągnęła tzw. gotowość szkolną. Co to oznacza i jak ją sprawdzić? Oto kilka porad, które mogą pomóc w ocenie dojrzałości szkolnej dziecka.
Co to jest gotowość szkolna?
Gotowość szkolna to pojęcie, które określa poziom rozwoju dziecka w trzech obszarach: intelektualnym, emocjonalno-społecznym i fizycznym. Gotowość szkolna oznacza, że dziecko jest na tyle rozwinięte, że może sprostać wymaganiom stawianym przez szkołę, takim jak nauka czytania, pisania i liczenia, współpraca z rówieśnikami i nauczycielami, samodzielność i odpowiedzialność. Gotowość szkolna nie jest jednak stała i niezmienna, ale zależy od wielu czynników, takich jak tempo rozwoju dziecka, jego osobowość, zainteresowania, doświadczenia, a także wsparcie rodziny i otoczenia.
Jak diagnozuje się gotowość szkolną?
Diagnozę gotowości szkolnej przeprowadza się w przedszkolu lub w zerówce w szkole podstawowej. Diagnoza opiera się na obserwacji pedagogicznej dziecka przez nauczyciela lub nauczycielkę oraz na specjalnych testach lub ankietach. Diagnoza ma charakter informacyjny i doradczy, a nie oceniający i selekcjonujący. Diagnoza ma na celu pokazać mocne i słabe strony dziecka oraz wskazać obszary, które wymagają wsparcia lub stymulacji. Diagnoza ma też pomóc rodzicom w podjęciu decyzji o ewentualnym przesunięciu terminu rozpoczęcia nauki w szkole dla dziecka sześcioletniego.
Diagnozę gotowości szkolnej przeprowadza się zazwyczaj w drugim semestrze roku przedszkolnego lub zerówkowego. Rodzice otrzymują informację o wynikach diagnozy do końca kwietnia roku poprzedzającego rok szkolny, w którym dziecko ma obowiązek albo może rozpocząć naukę w szkole podstawowej. Informacja ta zawiera opis poziomu rozwoju dziecka w trzech obszarach: intelektualnym, emocjonalno-społecznym i fizycznym oraz rekomendacje dla rodzica dotyczące dalszej edukacji dziecka.
Jak samodzielnie ocenić gotowość szkolną dziecka?
Oprócz oficjalnej diagnozy gotowości szkolnej przeprowadzonej przez nauczyciela lub nauczycielkę, rodzice mogą samodzielnie ocenić poziom rozwoju swojego dziecka i jego przygotowanie do nauki w szkole. Można to zrobić poprzez codzienną obserwację zachowań i umiejętności dziecka oraz poprzez zabawę z nim w różne gry i ćwiczenia. Oto kilka przykładów pytań i zadań, które mogą pomóc w ocenie gotowości szkolnej dziecka:
- Czy dziecko potrafi nazywać podstawowe kolory, kształty i liczby?
- Czy dziecko potrafi liczyć przedmioty do 10 lub więcej?
- Czy dziecko potrafi dzielić słowa na sylaby i rymować?
- Czy dziecko potrafi rozpoznawać i pisać swoje imię i nazwisko?
- Czy dziecko potrafi trzymać ołówek lub kredkę i rysować proste kształty?
- Czy dziecko potrafi wycinać nożyczkami i składać papier?
- Czy dziecko potrafi ubierać się i rozbierać samodzielnie?
- Czy dziecko potrafi korzystać z toalety i dbać o higienę osobistą?
- Czy dziecko potrafi wyrażać swoje emocje i potrzeby słownie?
- Czy dziecko potrafi słuchać i wykonywać proste polecenia?
- Czy dziecko potrafi współpracować z innymi dziećmi i dzielić się z nimi zabawkami?
- Czy dziecko potrafi dostosować się do zasad i norm obowiązujących w grupie?
- Czy dziecko potrafi radzić sobie z frustracją i niepowodzeniem?
- Czy dziecko wykazuje ciekawość świata i chęć do nauki?
Oczywiście, nie każde dziecko musi spełniać wszystkie te kryteria, aby być gotowym na szkołę. Ważne jest, aby patrzeć na dziecko jako na całość, a nie na poszczególne umiejętności. Ważne jest też, aby nie porównywać dziecka z innymi, ale doceniać jego indywidualne tempo rozwoju. Ważne jest również, aby nie naciskać na dziecko ani nie wymagać od niego zbyt wiele, ale wspierać je i zachęcać do rozwoju.
Jak pomóc dziecku w przygotowaniu do szkoły?
Jeśli rodzice chcą pomóc swojemu dziecku w przygotowaniu do szkoły, mogą podjąć kilka działań, które będą sprzyjały rozwojowi dziecka i ułatwią mu adaptację do nowego środowiska. Oto kilka propozycji:
- Rozmawiaj z dzieckiem o szkole, opowiadaj mu o tym, co go tam czeka, odpowiadaj na jego pytania i rozwiewaj jego obawy.
- Zabieraj dziecko do szkoły, pokazuj mu budynek, salę lekcyjną, boisko, bibliotekę itp. Pozwól mu zapoznać się z miejscem, w którym będzie się uczyć.
- Poznaj nauczyciela lub nauczycielkę swojego dziecka, nawiąż z nim lub nią kontakt, dowiedz się o jego lub jej metodach pracy i oczekiwaniach wobec uczniów.
- Zadbaj o odpowiednie wyposażenie dziecka do szkoły, kup mu plecak, piórnik, przybory szkolne itp. Niech dziecko samo wybierze wzory i kolory, które mu się podobają.
- Ustal z dzieckiem stały rytm dnia, zapewnij mu odpowiedni czas na sen, posiłki, zabawę i naukę. Pomóż mu w organizacji czasu i przestrzeni do pracy domowej.
- Zapisz dziecko na dodatkowe zajęcia lub kursy, które będą rozwijać jego zainteresowania i pasje. Może to być np. sport, muzyka, języki obce itp.
- Bądź obecny i zaangażowany w życie szkolne swojego dziecka, interesuj się tym, co robi w szkole, chwal go za sukcesy i pocieszaj go w trudnych chwilach. Bądź dla niego wsparciem i autorytetem.
Gotowość szkolna to ważny aspekt rozwoju dziecka, który ma wpływ na jego dalszą edukację i życie. Dlatego warto dbać o to, aby nasze dzieci były gotowe na szkołę nie tylko pod względem umiejętności czy wiedzy, ale też pod względem emocjonalnym i społecznym. Pamiętajmy jednak, że każde dziecko jest inne i rozwija się w
