Dyschezja niemowlęca to zaburzenie czynnościowe układu pokarmowego, które dotyczy dzieci przed ukończeniem 6. miesiąca życia. Polega ono na trudnościach z oddawaniem stolca, które wiążą się z bólem i płaczem dziecka. Dyschezja niemowlęca nie jest groźna dla zdrowia malucha, ale może być bardzo uciążliwa i stresująca zarówno dla niego, jak i dla rodziców.
Przyczyny dyschezji niemowlęcej
Dyschezja niemowlęca spowodowana jest niedojrzałością przewodu pokarmowego dziecka. Dokładniej mówiąc, chodzi o zaburzenie koordynacji między mięśniami tłoczni brzusznej a mięśniami dna miednicy, które biorą udział w procesie wydalania kału. Zaburzenie to polega na braku synchronizacji między mięśniami odpowiedzialnymi za zwiększanie ciśnienia w jamie brzusznej a mięśniami przepony miednicy, które powinny się rozluźniać podczas defekacji. W efekcie dziecko napina się i pręży, próbując oddać stolec, co sprawia mu ból i dyskomfort.
Objawy dyschezji niemowlęcej
Do rozpoznania dyschezji niemowlęcej wymagane są dwa kryteria:
- dziecko się pręży i napina, występuje płacz przez minimum 10 minut przed oddaniem stolca
- dziecko oddaje miękki lub papkowaty stolec bez problemu, nie ma innych problemów zdrowotnych
Zaburzenie to charakteryzuje się nagłym, intensywnym krzykiem i płaczem przy oddawaniu stolca u niemowlaka, występującym na kilkanaście minut przed defekacją. Niemowlę się pręży, naturalne jest również zaczerwienienie twarzy i podkurczanie nóżek u niemowlaka. Mogą wystąpić również bolesne gazy u niemowlaka i głośne odgłosy kupy. Poza napadami płaczu u dziecka nie występują żadne dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Dodatkowo oddanie stolca sprawia, że niemowlę przestaje płakać, natychmiast się uspokaja.
Jak długo trwa dyschezja niemowlęca?
Dyschezja niemowlęca może objawić się w różnym wieku, nawet u kilkutygodniowych dzieci (wówczas problem z wypróżnianiem u noworodka określa się mianem dyschezji noworodkowej lub dyschezji u noworodka). Zwykle niemowlę lub noworodek płacze przy robieniu kupy przez 3-4 tygodnie od wystąpienia dolegliwości, średnio do 6. miesiąca życia, choć zdarza się, że dziecko płacze przy robieniu kupy do 9. miesiąca życia. Po tym czasie u prawidłowo rozwijającego się dziecka wypróżnianie nie powinno stanowić żadnego problemu. Jeżeli dolegliwości ustąpią to nie wrócą w późniejszym czasie, u starszych dzieci rozpoznaje się zupełnie inne problemy z układem pokarmowym.
Leczenie dyschezji niemowlęcej
Dyschezja niemowlęca nie wymaga specjalnego leczenia, ponieważ jest to zaburzenie przejściowe i samoistnie ustępujące. Nie należy podawać dziecku leków przeczyszczających, ponieważ mogą one zaburzyć naturalną pracę jelit i wywołać biegunkę lub zaparcia. Nie należy również stosować lewatyw, czopków lub termometrów do stymulowania wypróżniania, ponieważ mogą one uszkodzić błonę śluzową odbytu lub wywołać odruchy obronne. Nie ma również dowodów na skuteczność preparatów probiotycznych, prebiotycznych lub ziołowych w leczeniu dyschezji niemowlęcej.
Jak pomóc dziecku z dyschezją niemowlęcą?
Rodzice mogą pomóc dziecku z dyschezją niemowlęcą poprzez:
- Delikatny masaż brzuszka. Wykonuje się go spokojnie i powoli, przesuwając dłonie na przemian po brzuszku dziecka – od klatki piersiowej w dół, albo masując zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
- Okłady z ciepłej (ale nie gorącej!) pieluszki. Nakłada się je na brzuszek dziecka, aby rozluźnić mięśnie i poprawić ukrwienie jelit.
- Ćwiczenia gimnastyczne. Polegają na delikatnym zginaniu i prostowaniu nóżek dziecka, przyciąganiu ich do brzuszka i rozchylaniu na boki. Można również wykonywać rowerek lub żabkę.
- Zmiana pozycji. Można spróbować położyć dziecko na plecach, na boku lub na brzuchu, aby zmienić ciśnienie w jamie brzusznej i ułatwić wypróżnianie.
- Uspokajanie dziecka. Ważne jest, aby rodzice byli spokojni i cierpliwi, ponieważ dziecko odczuwa ich emocje i napięcie. Można przytulać dziecko, kołysać je, śpiewać mu kołysanki lub puszczać mu relaksującą muzykę.
- Konsultacja z lekarzem. Jeżeli objawy dyschezji niemowlęcej są bardzo nasilone lub utrzymują się dłużej niż 4 tygodnie, warto skonsultować się z pediatrą lub gastroenterologiem dziecięcym, aby wykluczyć inne przyczyny problemów z wypróżnianiem.
Dyschezja niemowlęca a kolka niemowlęca
Dyschezja niemowlęca często jest mylona z kolką niemowlęcą, ponieważ oba zaburzenia objawiają się płaczem i bólem brzuszka u dziecka. Jednak są to dwa różne problemy, które wymagają innego podejścia. Oto główne różnice między dyschezją a kolką:
- Dyschezja pojawia się przed 6. miesiącem życia, kolka między 2. a 4. miesiącem życia.
- Dyschezja występuje przed oddaniem stolca, kolka nie ma związku z wypróżnianiem.
- Dyschezja trwa od 10 do 30 minut i ustępuje po defekacji, kolka trwa kilka godzin i nie ustępuje po oddaniu stolca.
- Dyschezja dotyczy tylko wypróżniania, kolka dotyczy całego układu pokarmowego.
- Dyschezja nie wpływa na apetyt i przyrost masy ciała dziecka, kolka może powodować zmniejszenie apetytu i spowolnienie wzrostu dziecka.
- Dyschezja nie wymaga leczenia farmakologicznego, kolka może być łagodzona lekami przeciwskurczowymi lub przeciwkolkowymi.
