Zasady przyznawania alimentów
O przyznanie alimentów na drodze sądowej mogą ubiegać się osoby, które z różnych powodów znalazły się w ciężkiej sytuacji finansowej. Świadczenie to należy się również osobom, których utrzymanie powinien wspierać inny członek rodziny (np. rodzic dziecko). O alimenty mogą się ubiegać:
- dziecko od rodzica
- małżonek od drugiego małżonka
- rodzic od dziecka
- młodsze rodzeństwo od starszego rodzeństwa
- dziecko od współmałżonka ojca lub matki, niebędącego jego rodzicem.
To sąd nakłada na rodzica (lub innego członka rodziny) obowiązek alimentacyjny i tylko sąd może ten obowiązek uchylić. Nie należy samodzielnie rezygnować z wypłat, ponieważ może to grozić poważnymi konsekwencjami.
Od czego zależy wysokość alimentów?
Celem alimentów jest zapewnienie środków utrzymania i wychowania. Dlatego wysokość comiesięcznych alimentów ustala sąd, biorąc pod uwagę tak zwane usprawiedliwione potrzeby uprawnionego (dziecka czy innego członka rodziny). Analizuje się także sytuację materialną rodzica, który ma zostać obciążony obowiązkiem, sąd uwzględnia jednak nie tylko aktualne zarobki, ale także na przykład przeciętne płace występujące na danym stanowisku.
Zgodnie z przepisami dziecko ma prawo żyć na takim samym poziomie, co rodzice. W związku z tym przy ustalaniu stawki comiesięcznych wypłat sąd na równi stawia rzeczywiste potrzeby dzieci oraz możliwości finansowe rodzica oraz jego status. Co to oznacza w praktyce? Jeśli ojciec co roku wyjeżdża na zagraniczne wakacje i żyje na dość wysokim pułapie, to dziecko nie może od niego otrzymywać środków wyłącznie na pokrycie podstawowych potrzeb (jedzenie czy ubrania).
Co się kryje pod sformułowaniem “usprawiedliwione potrzeby dziecka”? Przede wszystkim zakup wyżywienia, odzieży, obuwia. Alimenty powinny także zapewniać środki na utrzymanie mieszkania, kupno pomocy naukowych, podręczników szkolnych. Wśród podstawowych potrzeb wymienia się również wydatki na dojazdy do szkoły, koszty leczenia, leków oraz np. wycieczek szkolnych. W pewnym stopniu zaliczają się do nich także potrzeby kulturowe – np. wakacje, zajęcia dodatkowe, korepetycje z języków obcych, wyjścia do kina czy teatru itp.
Minimalne i maksymalne stawki alimentów
Przepisy prawa nie przewidują konkretnych kwot wypłacanych alimentów. Dlatego kluczową sprawą w ustaleniu ich wysokości jest uzasadnienie potrzeb dziecka w pozwie o alimenty. Rodzic musi dokładnie wyliczyć miesięczne koszty utrzymania dziecka. Alimenty powinny zaspokajać w połowie bieżące potrzeby dziecka lub ich większą część (jeśli drugi rodzic ma gorszą sytuację finansową).
Art. 87 § 3 Kodeksu Pracy stanowi, że maksymalnie 3/5 wynagrodzenia za pracę zobowiązanego może być zajęte na pokrycie świadczeń alimentacyjnych. To może być pewien punkt odniesienia dla strony powodowej, co do najwyższej kwoty alimentów. Oczywiście, ten przepis dotyczy tylko wynagrodzenia za pracę, więc nie wyklucza się możliwości, że alimenty będą egzekwowane z innych elementów majątku zobowiązanego lub innych sposobów zarabiania pieniędzy (np. z opłaty za wynajem).
Jednakże, jeśli nie ma podejrzenia, że zobowiązany ukrywa swój dochód, to prawdopodobnie Sąd nie przekroczy granicy 3/5 wynagrodzenia. Szczególnie jeśli zobowiązany nie posiada znaczących wartości majątkowych ani innych realnych źródeł dochodu. Trzeba jednak pamiętać, że granica z Kodeksu Pracy nie jest wiążąca dla Sądu rodzinnego, który ustala wysokość alimentów, biorąc pod uwagę także usprawiedliwione potrzeby dziecka.
Przepisy kodeksu rodzinnego nie określają minimalnych alimentów w 2023 r.
Co zrobić, gdy rodzic nie płaci alimentów?
Jeśli rodzic nie płaci alimentów lub płaci je nieregularnie lub w niższej kwocie niż ustalona przez sąd, to drugi rodzic może podjąć kilka kroków:
- wystąpić do komornika o wszczęcie egzekucji alimentów,
- wystąpić do Funduszu Alimentacyjnego o pomoc,
- wystąpić do prokuratury o ściganie karnego rodzica za uchylanie się od płacenia alimentów.
Egzekucja komornicza polega na zajęciu części wynagrodzenia lub majątku rodzica dłużnika i przekazaniu ich na rzecz uprawnionego. Fundusz Alimentacyjny to forma pomocy państwa dla osób, które nie otrzymują alimentów lub otrzymują je w niewystarczającej wysokości. Fundusz wypłaca świadczenie w wysokości do 500 zł na jedno dziecko i jednocześnie dochodzi zwrotu pieniędzy od dłużnika. Ściganie karnego rodzica za uchylanie się od płacenia alimentów może skutkować grzywną, ograniczeniem wolności lub nawet więzieniem.
