Fobia szkolna jest rzadkim zaburzeniem psychicznym, które występuje u 1-5% dzieci w wieku szkolnym, częściej u chłopców. Jakość życia dzieci, które cierpią z powodu fobii szkolnej, jest znacznie obniżona i porównywalna do pacjentów z rozpoznaniem depresji. Fobii szkolnej towarzyszą obawy związane z niską samooceną, strachem przed ośmieszeniem, krytyką lub odrzuceniem. Nie należy jej mylić z fobią społeczną.
Co to jest fobia szkolna?
Fobia szkolna to jedna z nerwic dziecięcych. Określa się ją również jako skolionofobię albo didaskaleinofobię. Fobia szkolna należy do zaburzeń lękowych, które są związane ze środowiskiem szkolnym, a także wymaganiami i obowiązkami stawianymi przed dzieckiem. Taki lęk szkolny może być spowodowany trudnościami w nauce, ale również strachem przed nauczycielem, kolegami lub innymi czynnikami stresującymi. Z pewnością nie należy go lekceważyć!
Jakie są objawy fobii szkolnej?
Objawy fobii szkolnej to przede wszystkim niechęć dziecka do chodzenia do szkoły. Wiążę się to z lękiem, obawami, bardzo silnym stresem. Objawy nerwicy szkolnej wywołane lękiem mogą przybierać także postać somatyczną. Pojawiają się:
- nudności i wymioty u dziecka,
- bóle i zawroty głowy,
- bóle brzucha,
- stany podgorączkowe lub gorączka,
- duszności,
- kołatanie serca,
- nadpotliwość,
- zaburzenia mowy,
- drżenie mięśni,
- przyspieszone bicie serca,
- biegunka u dziecka.
Objawy fobii szkolnej nasilają się, gdy dziecko wie, że następnego dnia będzie musiało pójść do szkoły, a także o poranku. Nie występują jednak w czasie wolnym od zajęć szkolnych.
Jakie są przyczyny fobii szkolnej?
Przyczyn fobii szkolnej może być wiele, między innymi to:
- molestowanie w szkole,
- przemoc domowa,
- zastraszanie i bicie przez kolegów,
- wyśmiewanie przez rówieśników lub nauczycieli,
- zbyt surowe ocenianie i krytykowanie przez nauczycieli,
- niskie poczucie własnej wartości wywołane np. niepełnosprawnością czy wadą wymowy,
- postawa lękowa rodzica (przerzucenie własnego lęku na dziecko),
- nadopiekuńczość rodziców,
- silne tendencje perfekcjonistyczne dziecka,
- brak umiejętności radzenia sobie z krytyką, presją rówieśników, czy frustracją.
- Powodem może być również to, że rodzice i nauczyciele mają zbyt wygórowane oczekiwania względem dziecka, a ono obawia się porażki.
Jak pomóc dziecku z fobią szkolną?
Fobia szkolna jest poważnym zaburzeniem lękowym, które wymaga profesjonalnej pomocy psychologicznej lub psychiatrycznej. Jeśli zauważysz u swojego dziecka objawy fobii szkolnej, nie ignoruj ich i nie bagatelizuj. Nie naciskaj dziecka na chodzenie do szkoły siłą i nie karz go za nieobecność. Nie krytykuj dziecka i nie porównuj go do innych. Nie lekceważ jego uczuć i nie wyśmiewaj jego lęku.
Zamiast tego:
- Zaproponuj dziecku rozmowę o tym, co go martwi i co sprawia mu trudność w szkole. Słuchaj uważnie i ze zrozumieniem. Nie oceniaj ani nie bagatelizuj jego problemów. Pokaż mu, że jesteś po jego stronie i chcesz mu pomóc.
- Zwróć się do nauczyciela lub pedagoga szkolnego i poproś o wsparcie. Sprawdź, czy w szkole dzieje się coś, co może wywoływać lęk u dziecka. Dowiedz się, jak nauczyciele i rówieśnicy traktują dziecko i czy nie jest ono ofiarą przemocy lub wykluczenia. Poproś o dostosowanie wymagań i obowiązków do możliwości dziecka.
- Skontaktuj się z psychologiem dziecięcym lub psychiatrą i umów dziecko na konsultację. Specjalista oceni stopień nasilenia zaburzenia lękowego i zaproponuje odpowiednią formę terapii. Może to być terapia indywidualna, grupowa lub rodzinna. W niektórych przypadkach może być konieczne podanie leków przeciwlękowych lub antydepresyjnych.
- Zachęcaj dziecko do podejmowania aktywności, które sprawiają mu radość i poprawiają jego samopoczucie. Może to być sport, hobby, spotkania z przyjaciółmi lub rodzina. Pomóż dziecku znaleźć obszary, w których czuje się pewnie i kompetentnie.
- Buduj pozytywną relację z dzieckiem opartą na zaufaniu, szacunku i akceptacji. Pokazuj dziecku swoją miłość i wsparcie. Chwal go za każdy postęp i wysiłek. Pomagaj mu radzić sobie ze stresem i negatywnymi emocjami. Ucz go technik relaksacyjnych i asertywności.
Fobia szkolna jest trudnym doświadczeniem zarówno dla dziecka, jak i dla rodziców. Nie jest to jednak sytuacja bez wyjścia. Z odpowiednią pomocą specjalistów i wsparciem rodziny można pokonać lęk przed szkołą i cieszyć się nauką.
