Jąkanie – co to takiego?
Jąkanie to zaburzenie mowy, polegające na powtarzaniu, wydłużaniu lub blokowaniu dźwięków, sylab lub wyrazów w trakcie mówienia. Osoba, która się jąka, może mieć trudności z rozpoczęciem wypowiedzi, kontynuowaniem mowy lub zakończeniem zdania. Jąkanie może mieć różne nasilenie i formy, a czasami może prowadzić do unikania sytuacji wymagających mówienia lub do znacznego ograniczenia aktywności społecznej i zawodowej.
Jąkanie jest zaburzeniem o charakterze neurologicznym, a jego przyczyny mogą być złożone i różnorodne. Zaburzenie to może wystąpić u dzieci w wieku przedszkolnym lub szkolnym, ale także u dorosłych.
Dlaczego dziecko się jąka?
Jąkanie u dzieci może mieć wiele różnych przyczyn. Poniżej przedstawiamy niektóre z najczęstszych:
- Genetyka
Badania genetyczne wskazują, że jąkanie ma silny związek z dziedziczeniem genetycznym. Oznacza to, że dzieci, których rodzice lub rodzeństwo cierpią na jąkanie, mają większe ryzyko rozwoju jąkania.
- Nieprawidłowe tempo rozwoju mowy
Czasami dziecko może mieć problemy z przyswajaniem umiejętności językowych i zaburzenie płynności mowy.
- Stres i emocje
Stres jest jednym z czynników, które mogą wpłynąć na jąkanie. W momencie doświadczania stresu, organizm wytwarza hormony, takie jak kortyzol, które powodują wzrost napięcia mięśniowego i szybsze bicie serca. U osób z jąkaniem, zwiększone napięcie mięśniowe i przyspieszone bicie serca mogą wpłynąć na kontrolę mowy, co może prowadzić do trudności w płynności mowy i zwiększenia częstotliwości jąkania. Ponadto, stres może wpływać na naszą pewność siebie i samoocenę, co może prowadzić do większej samoświadomości i zwiększenia trudności w komunikacji w sytuacjach stresowych. Osoby z jąkaniem mogą doświadczać większego stresu w sytuacjach, w których są oceniani lub poddawani presji, co może wpłynąć na ich płynność mowy.
- Zaburzenia sensoryczne
Zaburzenia sensoryczne, takie jak zaburzenia integracji sensorycznej, mogą mieć wpływ na jąkanie. Zaburzenia integracji sensorycznej dotyczą sposobu, w jaki mózg przetwarza i interpretuje informacje sensoryczne, takie jak dotyk, węch, smak, wzrok i słuch. U osób z zaburzeniami integracji sensorycznej, mózg może interpretować te informacje w sposób inny niż u osób bez tych zaburzeń, co może prowadzić do trudności w koordynacji ruchowej i komunikacji werbalnej.
- Zaburzenia neurologiczne
Zaburzenia neurologiczne, takie jak choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane, choroba Huntingtona, a także udar mózgu, mogą wpływać na mowę i prowadzić do trudności w płynności języka, w tym do jąkania. W przypadku chorób neurologicznych, zaburzenia mowy często wynikają z uszkodzeń mózgu lub układu nerwowego, które wpływają na kontrolę i koordynację mięśni potrzebnych do mówienia. Osoby z chorobami neurologicznymi mogą mieć trudności z artykulacją słów, z jednoczesnym kontrolowaniem tempa i płynności mowy, a także z zapamiętywaniem i formułowaniem zdań.
- Styl życia
Niektóre nawyki lub czynniki związane ze stylem życia, takie jak brak snu, dieta, palenie papierosów lub spożywanie alkoholu przez matkę w czasie ciąży, mogą wpłynąć na rozwój mowy dziecka i prowadzić do jąkania.
Warto zaznaczyć, że jąkanie może mieć wiele różnych przyczyn, a niekiedy przyczyna jest trudna do określenia. Jeśli rodzice zauważą u swojego dziecka jąkanie, warto skonsultować się z logopedą lub specjalistą ds. zaburzeń mowy i języka, który może pomóc w określeniu przyczyn i opracowaniu planu terapii.
Jak wyleczyć jąkanie?
Istnieje wiele metod leczenia jąkania, a wybór odpowiedniej metody zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta i stopnia jego jąkania.
Terapia mowy: Terapeuci mowy (logopedzi) mogą pomóc w poprawie jąkania, stosując różne techniki, takie jak ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia mowy, relaksacja mięśni, uzupełnianie słów, a także pracę nad przyspieszeniem tempa mówienia.
Terapia behawioralna: Terapia behawioralna polega na uczeniu się nowych zachowań i nawyków, które pomogą w kontrolowaniu jąkania. To obejmuje naukę, jak zmniejszyć napięcie mięśni, zwalczanie stresu, mówienie wolniej i kontrolowanie oddychania.
Terapia psychologiczna: Terapia psychologiczna może pomóc w leczeniu jąkania związanego z niepokojem lub depresją, które często towarzyszą temu zaburzeniu mowy.
Farmakoterapia: Niektóre leki mogą pomóc w kontrolowaniu objawów jąkania, ale ich skuteczność jest ograniczona. Leki mogą być stosowane w połączeniu z terapią mowy lub terapią behawioralną.
Aparaty słuchowe: Aparaty słuchowe, które pomagają zwiększyć percepcję słuchową, mogą pomóc w poprawie płynności mowy u niektórych osób z jąkaniem.
Grupy wsparcia: Grupy wsparcia dla osób z jąkaniem mogą pomóc w lepszym zrozumieniu i akceptacji zaburzenia mowy, a także w zdobyciu wsparcia emocjonalnego i praktycznych wskazówek dotyczących radzenia sobie z jąkaniem.
Ważne jest, aby wybrać metodę leczenia, która najlepiej odpowiada twoim indywidualnym potrzebom i wymaganiom. Współpraca z doświadczonym specjalistą jest kluczowa w procesie leczenia jąkania.
Jak pomóc jąkającemu się dziecku?
istnieje kilka sposobów, które mogą pomóc w poprawie płynności mowy. Oto kilka z nich:
- Usłysz, co dziecko mówi – Staraj się słuchać, co dziecko mówi i nie przerywaj mu. To pomoże dziecku poczuć się zrozumianym i zwiększy jego pewność siebie.
- Nie zwracaj uwagi na jąkanie się – Nie rób zbytniego dramatu z jąkania się dziecka, ponieważ to może zwiększyć jego niepewność i stres. Staraj się po prostu rozmawiać z dzieckiem w normalny sposób.
- Mów powoli i wyraźnie – Mów powoli i wyraźnie, ale nie przesadzaj z przerywanie w zdaniach lub nadmiernym zwracaniu uwagi na artykulację. Dziecko powinno mieć możliwość słyszeć i naśladować jasną mowę.
- Daj dziecku czas – Nie przyspieszaj dziecka w jego wypowiedzi. Pozwól mu mówić w swoim tempie i daj mu czas na myślenie.
- Zachęcaj dziecko do mówienia – Zachęcaj dziecko do mówienia, ale nie wymuszaj na nim odpowiedzi. Pozwól mu mówić, kiedy chce i co chce.
- Szukaj pomocy specjalisty – Jeśli jąkanie dziecka jest szczególnie trudne lub długotrwałe, może być konieczna pomoc specjalisty, takiego jak logopeda. Logopeda może pomóc dziecku w ulepszaniu jego mowy i zwiększeniu pewności siebie.
Pamiętaj, że jąkanie się jest częstym problemem wśród dzieci i w większości przypadków samo ustępuje. Ważne jest, aby dać dziecku wsparcie i zrozumienie, a także pozwolić mu mówić w swoim tempie i bez presji.
foto: canva
