Pierwsze tygodnie życia dziecka bywają dla rodziców najbardziej stresujące. Nie do końca wiadomo, czego się spodziewać ani jak reagować na niektóre rzeczy. Jeśli to nasze pierwsze dziecko, prawdopodobnie niepokój wywoła w nas pojawiająca się na ramieniu niemowlęcia brzydka krosta. Wiemy, co mówimy – bo często dostajemy zdjęcia od świeżo upieczonych mam, które pytają czym jest ten duży i nieładny bąbel na ręku ich dziecka. No więc uspokajamy – ma on związek ze szczepieniem, które maluch przeszedł tuż po porodzie i jest on czymś całkowicie normalnym.
Czym jest szczepionka BCG i kiedy się je wykonuje?
Szczepionka BCG to obowiązkowa szczepionka przeciw gruźlicy. Zawiera ona żywe, choć osłabione prątki bydlęce i jest najpopularniejszą szczepionką na świecie. Szczepionkę podaje się każdemu dziecku w ciągu 24 godzin od urodzenia, jeszcze w szpitalu. Szczepienie BCG chroni dzieci przez najcięższą postacią gruźlicy, jaką jest gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Szczepionka jest bezpieczna.
Szczepienie na gruźlicę wykonuje się podskórnie, w lewe ramię noworodka.
Odczyn po szczepieniu BCG
Pojawiający się bąbel na ramieniu kilkutygodniowego dziecka u wielu rodziców wywołuje niepokój i rzadko kiedy jest przez nich łączony ze szczepieniem przeciwko gruźlicy. Trudno się dziwić, szczepionkę dziecko otrzymuje w pierwszych 24 godzinach po urodzeniu, a odczyn poszczepienny wychodzi dopiero między 2. a 5. tygodniem życia. Niełatwo zatem skojarzyć te dwie kwestie ze sobą, choć to zjawisko naczyń połączonych.
W prawidłowo podanej szczepionce, odczyn pojawi się dopiero po kilku tygodniach.
Jak wygląda odczyn po szczepionce BCG?
W pierwszej fazie w miejscu podania szczepionki (zwykle jest to lewe ramię) pojawia się bąbelek wypełniony ropną zawartością. Miejsce dookoła może być lekko zaczerwienione. Następnie bąbelek rośnie i zaczyna przypominać dużego pryszcza. Krosta po jakimś czasie samoistnie pęka i zaczyna podsychać. Tworzy się brzydkie owrzodzenie, które może się goić nawet kilka tygodni. Po odpadnięciu strupków, na skórze malucha pozostaje mała różowa blizna, która z czasem zblednie i pozostanie jako pamiątka po szczepieniu do końca życia.
Uwaga! Obecność blizny poszczepiennej nie jest wskaźnikiem skuteczności szczepienia! U niektórych dzieci blizna może być duża, u innych ledwo widoczna – to kwestia indywidualna. Co ciekawe – blizna nie powstaje u ponad 5% zaszczepionych BCG.
Na tych zdjęciach widać odczyn poszczepienny u niemowląt po szczepionce przeciwko gruźlicy:
Czy krosta na ramieniu niemowlaka jest powodem do niepokoju?
W pierwszej kolejności należy odróżnić odczyn poszczepienny od niepożądanego odczynu poszczepiennego tzw. NOPu. Ten pierwszy jest całkiem normalnym i prawidłowym zjawiskiem. Szczepienie zawsze wywołuje reakcję układu odpornościowego i często ta reakcja jest widoczna na skórze. To, co opisaliśmy powyżej jest zatem normalną reakcją organizmu dziecka, więc brzydka krosta na ramieniu malucha nie powinna niepokoić.
Z kolei NOP to już powikłanie po szczepieniu związane ze zbyt gwałtowną reakcją organizmu na szczepienie. Pojawia się zwykle tuż po podaniu szczepionki, a nie po kilku tygodniach i objawy są rozleglejsze oraz poważniejsze np. opuchlizna i zaczerwienienie w okolicy kłucia, gorączka, osłabienie, złe samopoczucie, możliwe omdlenia, zaburzenia przytomności, wysypka, rumień, a nawet drgawki. Z uwagi na NOP po każdym szczepieniu należy pozostać pod obserwacją lekarską około 15-30 minut.
Czy i jak pielęgnować odczyn poszczepienny u dziecka?
Bąbel na ramieniu dziecka, który pojawia się po kilku tygodniach od szczepienia na gruźlicę nie powinien być ruszany. Nie wolno wyciskać takiej krostki ani zdrapywać strupków. Nie przemywamy tego żadnymi płynami i nie zaklejamy plastrami. Należy pozostawić odczyn do samoistnego wygojenia, najlepiej z dostępem do powietrza. W tym czasie powinniśmy unikać moczenia tego miejsca, by szybciej się zagoiło.
