Pęknięcie krocza to uszkodzenie miękkich części krocza podczas porodu, najczęściej na skutek przeciskania się rodzącego dziecka przez pochwę. O pęknięciu mówimy wtedy, gdy następuje uszkodzenie zarówno skóry, jak i mięśni krocza i mięśni dna miednicy. Dochodzi też do rozdarcia pochwy, więc pęknięcie krocza nie jest zbyt precyzyjnym określeniem.
Dlaczego dochodzi do pęknięcia krocza w trakcie porodu?
Najczęstszą przyczyną pęknięcia krocza są zbyt mało elastyczne tkanki miękkie krocza. Gdy dziecko przeciska się przez pochwę i napiera główką na tkanki, może wówczas dojść do urazu.
Powodem zwiększonego ryzyka pęknięcia przy porodzie są również:
- pierwszy poród lub poród w późnym wieku (tkanki pochwy nie są odpowiednio rozciągliwe),
- makrosomia płodu (duża waga dziecka, powyżej 4kg) oraz złe ułożenie dziecka,
- poród indukowany (użycie np. kleszczy lub próżnociągu zwiększa ryzyko uszkodzenia krocza),
- stosowanie oksytocyny (przyspieszenie akcji porodowej),
- długi poród,
- znieczulenie zewnątrzoponowe,
- pęknięcia III i IV stopnia przy wcześniejszych porodach.
Jakie są rodzaje pęknięcia krocza?
Wyróżniamy 4 stopnie pęknięcia krocza:
- I stopnia – pęknięciu ulega skóra krocza oraz błona śluzowa pochwy,
- II stopnia – pęknięciu dodatkowo ulegają mięśnie krocza
- III stopnia – dochodzi tutaj uszkodzenie również mięśni wokół odbytu,
- IV stopnia – uszkodzenie jest głębsze i dotyka również śluzówki samego odbytu
Najczęściej dochodzi do pęknięcia krocza I stopnia. To zjawisko obserwuje się u ok. 29% rodzących naturalnie. Pęknięcie I i II stopnia wymaga szycia i najczęściej robi to położna po porodzie. W przypadku poważniejszych urazów – zszycia dokonuje operacyjnie lekarz.
Czy pęknięcie krocza boli?
Zazwyczaj do pęknięcia dochodzi w momencie, gdy tkanki pochwy są bardzo naciągnięte i blade, czyli przepływ krwi jest w nich zatrzymany, więc ich uszkodzenie nie sprawia bólu. Wiele kobiet uważa wręcz, ze przynosi ulgę, bo nagle dziecko może łatwiej się przecisnąć przez pochwę. Ból zaczyna się po porodzie, największy wtedy, gdy rana wymaga szycia, a to dość nieprzyjemne doświadczenie.
Jak uniknąć pęknięcia krocza?
Sposobem na uniknięcie pęknięcia krocza jest jego chirurgiczne nacięcie. Zabieg ten stosowany jest dość często, choć to działanie profilaktyczne i nie zawsze potrzebne. Zawsze wymaga zgody pacjentki. Na pewno ma wpływ na zmniejszenie odsetka kobiet z pęknięciem krocza podczas porodu, bo w Polsce (gdzie nadal często nacina się krocze) wynosi ono około 30%, podczas gdy w krajach, które rzadko praktykują ingerowanie chirurgiczne w krocze, pęknięciu ulega aż 80% rodzących.
Profilaktyczne nacięcie krocza ma charakter pośrodkowo-boczny, czyli cięcie nie następuje w pionie w kierunku odbytu, ale zwykle po skosie. Ten sposób cięcia ma ochronić tkanki i mięśnie odbytu.
Istnieją sposoby, by uniknąć zarówno pęknięcia, jak i nacięcia krocza. Jeszcze w ciąży należy zadbać o uelastycznienie tkanek krocza poprzez masaż oraz ćwiczenia mięśni dna miednicy (mięśnie Kegla). Ryzyko pęknięcia zmniejszają również niektóre pozycje do rodzenia. Częściej krocze pęka, gdy kobieta rodzi w pozycji na plecach. Ważna jest także współpraca z położną. Odpowiednie tempo porodu, kontrolowanie oddechu i parcia ma ogromny wpływ na ochronę krocza.
Mniej popularne jest zastosowanie w porodzie specjalnego żelu porodowego, którego zadaniem jest zmniejszyć siłę tarcia wewnątrz kanału rodnego.
Jakie są powikłania po pęknięciu krocza?
Najgorszym powikłaniem samoistnego uszkodzenia krocza podczas porodu jest uszkodzenie mięśni zwieracza odbytu. Może to skutkować problemami z nietrzymaniem stolca i wymagać dodatkowej operacji. Powikłaniem bywa też uszkodzenie mięśni dna miednicy, co może nawet powodować późniejsze wypadanie narządu rodnego.
Najczęstszym powikłaniem po pęknięciu krocza jest dyskomfort do czasu pełnego wygojenia – bolesność przy oddawaniu moczu i w późniejszych stosunkach seksualnych. Najczęściej jednak to problem przejściowy.
Jeśli rana po pęknięciu zostanie źle zaopatrzona i nie będzie odpowiednio pielęgnowana może dojść do rozejścia się mięśni, wystąpienia endometriozy w bliźnie czy też zakażenia rany. Dlatego bardzo ważne jest należyte dbanie o ranę krocza.
Jak dbać o pęknięte krocze?
Pielęgnacja pękniętego krocza polega na częstym przemywaniu rany i jej wietrzeniu. Po każdej wizycie w toalecie należy umyć krocze specjalnym płynem lub przegotowaną wodą i wytrzeć ręcznikiem jednorazowym.
Jak szybko goi się pęknięte krocze?
Zwykle rana potrzebuje około 3 tygodni na wygojenie. W szpitalu zwykle zakładane są szwy rozpuszczalne, których nie trzeba wyjmować, bo w tym czasie same odpadają. Dolegliwości bólowe i dyskomfort może jednak towarzyszyć mamie dłużej – może to trwać nawet kilka miesięcy. Niepokojące jednak są takie oznaki, jak sączenie z rany, opuchlizna czy zaczerwienienie.
Warto wiedzieć!
Jeśli pęknięcie krocza nastąpi na skutek błędu medycznego lub zaniechania personelu szpitala i pociąga za sobą poważne komplikacje dla rodzącej, kobieta może domagać się zadośćuczynienia i pozwać szpital do sądu. Podstawą prawną jest przepis – art. 156 paragraf 1 Kodeksu Karnego.
