Próchnica zębów jest częstym schorzeniem jamy ustnej, które pociąga za sobą poważne skutki zdrowotne, zwłaszcza jeśli dotyczy dzieci i młodzieży. Obserwuje się ją u coraz młodszych pacjentów. Polska wciąż znajduje się w europejskiej czołówce krajów, w których najczęściej występuje próchnica u dzieci.
Głównymi czynnikami odpowiedzialnymi za powstawanie próchnicy są bakterie, które w obecności węglowodanów produkują kwasy organiczne. Kwasy te z kolei powodują demineralizację szkliwa, rozpad tkanki zęba, a w efekcie – ubytek.
Od noworodka do pierwszego ząbka
Ogromnym problemem jest wciąż niska świadomość wśród przyszłych rodziców jak ważne jest dbanie o zęby oraz dziąsła od momentu narodzin. Liczne badania na przestrzeni ostatnich 10 lat wykazały, że wielu rodziców nie wie, kiedy w jamie ustnej dziecka pojawiają się pierwsze zęby mleczne, kiedy rozpocząć szczotkowanie ząbków ani kiedy należy po raz pierwszy odwiedzić stomatologa. Rodzice nie mają też wiedzy o koniecznych zabiegach higienicznych w jamie ustnej noworodka.
Dlatego niezwykle istotne jest, aby rodzice mieli dostateczną wiedzę o tym, jak dbać o higienę jamy ustnej swoich najmłodszych pociech. Rodzice muszą mieć świadomość, że próchnica – tak jak inne choroby wywoływane przez bakterie – jest chorobą zakaźną.
Jeśli rodzic ma aktywną próchnicę, nie wolno mu oblizywać smoczka, łyżeczki czy innych przedmiotów, które wkłada do ust swojego dziecka. W przeciwnym razie może mu przekazać swoje bakterie!
Jak pielęgnować zęby u niemowlaka?
Niemowlę wymaga pielęgnacji jamy ustnej. Wały dziąsłowe dziecka należy delikatnie oczyszczać 2 razy na dobę, przy pomocy gazy nawiniętej na palec i zwilżonej letnią wodą lub używać dostępnych w drogeriach specjalnych czyszczących nakładek.
Kiedy pojawia się pierwszy ząb
Wtedy należy przede wszystkim udać się na pierwsza wizytę do stomatologa. Zazwyczaj pierwsze zęby mleczne pojawiają się między 6. a 12. miesiącem życia dziecka. Lekarz oceni wówczas stan zdrowia jamy ustnej, opowie, jak dbać o zęby i w jaki sposób to robić. Wyznaczy też kolejną wizytę kontrolną po 3 – 4 miesiącach. Zęby mleczne należy szczotkować od momentu pojawienia się ich w jamie ustnej.
Pasta z fluorem czy bez?
Według zaleceń AAPD (American Academy of Pediatric Dentistry) w ramach profilaktyki próchnicy dzieci od samego początku powinny stosować pastę z fluorem (1000 ppm fluoru) w śladowej ilości. Do 6. roku życia to rodzic powinien nakładać odpowiednią ilość pasty na szczoteczkę. U maluchów z pierwszym ząbkiem ilość pasty na szczoteczce powinna być dosłownie wielkości ziarenka ryżu, między 3. a 6. rokiem życia – wielkości ziarenka groszku. Po 6. roku życia należy wprowadzić już pastę dla dorosłych (1450 ppm fluoru).
Jak i kiedy czyścić zęby?
Kluczowe jest jednak regularne mechaniczne oczyszczanie zębów, przynajmniej 2 razy na dobę, i koniecznie po ostatnim posiłku, tak aby dziecko poszło spać z oczyszczonymi zębami. Pamiętajmy, że do 8. roku życia nasze pociechy potrzebują nadzoru, często pomocy i dobrego wzorca do naśladowania. Dobrym rozwiązaniem pomagającym w utrzymaniu wzorowej higieny jest edukacyjna pasta do zębów marki Elgydium, która barwi obecną na zębach płytkę na kolor zielony. Dzięki temu dziecko widzi, które miejsca wymagają doczyszczenia i gdzie gromadzi się osad. Wspólnie z rodzicem może poprawić metodę szczotkowania, aby oczyszczać pomijane miejsca.
Jeśli u dziecka zaczynają się pojawiać zęby stałe, przestrzenie między nimi stają się coraz ciaśniejsze. Wówczas należy wprowadzić do codziennej higieny nitkę dentystyczną. Nitki należy używać tak samo często jak szczoteczki. Jeśli dziecko od małego wykształci ten nawyk, stanie się on dla niego rutyną.
Fluoryzacja i wizyty u higienistki
Fluorki stanowią ważny element walki z próchnicą, ponieważ mogą odwrócić wczesne zmiany próchnicowe albo nawet je zatrzymać. Używanie past z fluorem u dzieci, które mają już zęby, jest bardzo ważne.
Lakierowanie zębów preparatem o wysokim stężeniu fluoru to profesjonalny zabieg profilaktyczny, wykonywany w gabinecie stomatologicznym. Zabieg wykonuje się na zdrowych, oczyszczonych z osadu i kamienia nazębnego zębach. Dlatego najpierw dentysta lub higienistka dokładnie oczyszcza zęby dziecka. Następnie nakłada na zęby mleczne lub stałe lakier fluorowy, który przylega do szkliwa i przez dłuższy czas uwalnia fluorki. Lakierowanie wykonuje się szczególnie w przypadkach zwiększonego ryzyka próchnicy, np. gdy dziecko nosi aparat ortodontyczny.
W razie zwiększonego ryzyka próchnicy fluoryzację zębów przeprowadza się raz na 3 miesiące. Ostateczną decyzję o częstości zabiegu podejmuje jednak lekarz stomatolog po ocenie stanu uzębienia dziecka.
Przegląd stomatologiczny – jak często?
Zasada jest prosta: im dziecko jest młodsze – tym częściej należy pojawiać się na wizytach kontrolnych. Pierwsze spotkanie ze stomatologiem powinno się odbyć, gdy wyrzną się pierwsze ząbki mleczne. Kiedy mały człowiek już je ma, powinien odwiedzać dentystę raz na 3 miesiące. Dlaczego tak często? Ponieważ zęby mleczne są bardzo podatne na próchnicę i proces ten zachodzi niezwykle szybko. Zęby stałe są już bardziej odporne, dlatego kiedy dziecko ma już wszystkie zęby stałe, może odbywać przegląd co 6 miesięcy.
autor: Katarzyna Borkowska
