Jednym z największych problemów podczas wizyt w gabinecie stomatologii dziecięcej jest wciąż zbyt niska świadomość rodziców. W wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym kształtują się nawyki na całe życie, dlatego częstotliwość przeglądów, zakres zabiegów i dobre praktyki mają ogromny wpływ na stan uzębienia dziecka.
Niepokojące dane
Całkiem niedawno specjaliści w dziedzinie stomatologii dziecięcej zrealizowali projekt pod nazwą „Monitorowanie zdrowia jamy ustnej u populacji polskiej w latach 2016–2020”. Dzięki temu możemy przyjrzeć się bliżej problemowi próchnicy, który występuje w naszym kraju. Na przykład w badanej grupie dzieci w wieku 3 lat szczególnie rzuca się w oczy wysoki odsetek maluchów z poważnymi zaniedbaniami higienicznymi.
- Blisko 50% dzieci nie szczotkuje zębów 2 razy na dobę pastą z fluorem.
- Zęby oczyszczał opiekun tylko u 34,5% dzieci w wieku 3 lat, choć wiadomo, że taki maluch samodzielnie nie wykona tej czynności dokładnie i poprawnie.
- Blisko 67% badanych opiekunów wiedziało, że dziecko w wieku 3 lat potrzebuje pomocy i nadzoru rodzica podczas szczotkowania zębów.
W przeprowadzonych badaniach wykazano też, że rodzice z przymrużeniem oka traktują dietę dziecka w wieku przedszkolnym. Ma to naturalnie swoje przełożenie na statystyki występowania próchnicy.
- Aż 86,7% dzieci w pierwszych 2 latach życia spożywało pokarmy, do których dodawano cukier.
- 17% dzieci, które skończyły 12 miesięcy, dostawało przed snem lub w nocy napoje słodzone cukrem lub miodem.
- Jako przekąski najczęściej podawano dzieciom słodkie produkty, takie jak drożdżówki, batony, desery mleczne (67,3%).
- Ponad 1/3 dzieci piła codziennie lub kilka razy dzienne soki owocowe i herbatę z cukrem.
Nadmiar cukru i brak suplementacji
Zatrważające jest to, że prawie wszyscy rodzicie wiedzieli o szkodliwym wpływie cukru zawartego w pokarmach na stan zdrowia zębów dziecka. Kolejnym problemem jest także częsty brak suplementacji witaminy D. Taką suplementację otrzymywało około 50% badanych dzieci. Ze względu na wysokie ryzyko niedoborów witaminy D zaleca się podawanie jej w okresie jesieni i zimy lub u niektórych maluchów nawet całorocznie. Niedobory mogą powodować poważne skutki zdrowotne dla całego organizmu. Rodzic o tym, czy i w jakich dawkach powinien suplementować dziecku witaminę D, dowiaduje się od prowadzącego lekarza internisty, po przeprowadzonych wcześniej badaniach.
Kiedy pierwsza wizyta u stomatologa?
Kolejne niepokojące statystyki dotyczą pierwszej wizyty u stomatologa. W gabinecie dentystycznym nie było aż 52,4% dzieci w wieku 3 lat! Rodzice, pomimo że zdają sobie sprawę ze znaczenia regularnych wizyt, wciąż bagatelizują temat. Tylko 36,9% badanych dzieci było u dentysty na przeglądzie. Reszta opiekunów przyprowadza zatem dziecko z już istniejącym problemem, między innymi próchnicą i bólem zęba. Wielu opiekunów dzieci wciąż nie wie, że próchnica obecna w zębach mlecznych ma wpływ na zdrowie zębów stałych i stan ogólny organizmu. Tylko 61,2% rodziców zdawało sobie z tego sprawę,. To oznacza, że znają prawidłowe zalecenia, ale wciąż ich nie stosują, uznając je za nieistotne.
Dlaczego nie leczymy zębów mlecznych?!
O zaniedbaniach w zakresie opieki stomatologicznej świadczy także bardzo niski wskaźnik leczenia zębów mlecznych oraz rzadkie korzystanie z profesjonalnej profilaktyki fluorkowej. Rodzice są przekonani, że leczenie zębów mlecznych jest bez sensu, ponieważ te zęby i tak wkrótce wypadną.
Tylko co dziesiąte dziecko miało zastosowany lakier fluorkowy w gabinecie. Jego aplikacja co 3 miesiące jest skuteczną metodą zapobiegania próchnicy zębów i jedyną metodą profesjonalnej profilaktyki fluorkowej, którą można stosować w pierwszych 6 latach życia.
Polska w niechlubnej czołówce
Badania dzieci w wieku 3 lat i ich rodziców były wykonywane wcześniej w latach 2002, 2009 i 2015. W zestawieniu z poprzednimi statystykami częstość próchnicy u dzieci i jej nasilenie nieznacznie spadły. Dodatkowo zmniejszył się odsetek popełnianych przez rodziców błędów dietetycznych, a częstość szczotkowania zębów u dzieci wzrosła. Jest to pozytywna wiadomość, ale na tle krajów Europy Zachodniej wciąż wypadamy źle.
ZOBACZ WEBINAR: „Stop próchnicy u dzieci” – z udziałem stomatolog dr Joanny Drózd-Trześniewskiej
Skąd się bierze próchnica u małych dzieci?
Na wysoki odsetek zmian próchnicowych u polskich dzieci w okresie wczesnego dzieciństwa i w wieku 3 lat mają wpływ:
- duże zaniedbania higieniczne, szczególnie: nieużywanie pasty z fluorem, nieoczyszczanie zębów w ogóle lub pozostawienie tej czynności do samodzielnego wykonania dziecku, które nie jest w stanie zrobić tego poprawnie,
- podawanie dzieciom w wieku 2 lat produktów słodzonych, w szczególności herbatek, soków, przekąsek oraz słodzonych napojów tuż przed snem,
- zaniedbania profilaktyczno-lecznicze, w tym głównie zaniechanie leczenia zębów mlecznych oraz niestosowanie profesjonalnej profilaktyki fluorkowej.
Rodzice z dziećmi zgłaszają się do dentysty zbyt późno, najczęściej z obecnymi już problemami, często zaawansowanymi. Dlatego tak ważne jest motywowanie rodziców i ich edukowanie. Zwłaszcza należy przyzwyczaić dziecko do zaspokajania pragnienia wodą niegazowaną, a także do picia mleka niesłodzonego, wybieranie zdrowych dla uzębienia przekąsek (np. chrupiących warzyw czy kanapek), suplementacji witaminy D czy stosowania pasty do zębów z fluorem.
Podsumowując, niezmiernie ważne jest zwiększenie świadomości dotyczącej prawidłowego szczotkowania zębów dziecka i roli rodzica jako osoby odpowiedzialnej za zdrowie swojej pociechy. Zmiany zachowań zdrowotnych mogą zmniejszyć zarówno częstość próchnicy zębów u dzieci, jak i jej nasilenie. Działania te dobrze jest rozpoczynać już w okresie ciąży i kontynuować po urodzeniu dziecka.
Źródło: Program Monitorowanie zdrowia jamy ustnej populacji polskiej w latach 2016–2020, „Wiedza i zachowania zdrowotne a próchnica zębów u dzieci i młodzieży w Polsce w latach 2016–2019. Edukacja prozdrowotna”, pod redakcją Doroty Olczak-Kowalczyk.
autor: lek. dent. Joanna Drózd-Trześniewska, specjalista stomatolog w leczeniu dzieci
