Twoje dziecko właśnie skończyło roczek? Zobacz przykładowy jadłospis dla niego!
DZIEŃ 1
ŚNIADANIE
Owsianka z morelą i żurawiną
składniki:
2 łyżki płatków owsianych
2 suszone morele
1 łyżeczka żurawiny suszonej
150 ml wody (1/2 szklanki)
wykonanie:
Morele i żurawinę pokroić na kawałeczki, włożyć do miseczki i zalać gorącą wodą. Wodę podgrzać w garnuszku i zalać nim płatki w miseczce, wymieszać i poczekać ok. 5 min. Dodać do owsianki odcedzone kawałki suszonych owoców.
Zalecenia pediatrów, co do rozszerzania diety, często różnią się od tych, które prezentuje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w schemacie żywienia. Trudno się dziwić, że młoda mama nie wie komu ufać w kwestii rozszerzania diety, tym bardziej, że wokół niej zwykle jest mnóstwo innych doradców – babć, cioć, znajomych, które lubią prezentować swoje mądrości.. Żeby zatem uciec od niepotrzebnych presji, warto posłuchać głosu rozsądku. Na przykład eksperta żywienia niemowląt, który o rozszerzaniu diety wie najwięcej. Dzisiejszy tekst powstał na podstawie książki („What do I feed my baby? A step-by-step guide to starting solids.”) Leanne Cooper – dietetyka, psychologa i matki dwójki dzieci.
Rozszerzanie diety – kiedy rozpocząć wprowadzanie stałych pokarmów?
Najlepszym okresem na rozszerzanie diety i wprowadzanie stałych pokarmów jest wiek od 4. do 6. miesiąca życia dziecka, choć najczęściej warto poczekać właśnie do końca tego okresu. Do tego czasu mleko matki w pełni zaspokaja potrzeby żywieniowe dziecka dla jego prawidłowego rozwoju. Po 6 miesiącach zapasy żelaza, które dziecko nabyło w okresie życia płodowego pomału się wyczerpują, co jest jednym z powodów, dla których należy pomyśleć nad wzbogaceniem diety dziecka w nowe produkty.
Z czym się wiąże zbyt wczesne wprowadzenie pokarmów stałych?
Choć rodzice często ulegają pokusie podania dziecku czegoś nowego do jedzenia przed upływem 4. miesiąca życia, może mieć to przykre konsekwencje. Nie należy się z tym spieszyć, bo układ trawienny dziecka jest zbyt słabo rozwinięty, by sobie poradzić z nowymi produktami. Istnieje również ryzyko wystąpienia alergii pokarmowej, skutkującej przykrymi dolegliwościami jak biegunka czy bolesność brzuszka.
Kiedy najlepiej zacząć rozszerzanie diety?
Lepiej późno niż zbyt wcześnie? Wcale tak nie jest. Czekanie z rozszerzeniem diety zbyt długo może wiązać się z ryzykiem wystąpienia u dziecka pewnych niedoborów. Najczęściej są to niedobory żelaza i cynku, których w mleku matki jest coraz mniej a dziecko potrzebuje ich coraz więcej. Innym problemem może być słabsza odporność dziecka i spowolniony rozwój ruchowy np. w zakresie pracy żuchwy.
O czym pamiętać na początku rozszerzania diety?
- Pierwsze posiłki muszą mieć gładką konsystencję.
- Wprowadzając nowe produkty, ogranicz się do testowania jednej rzeczy w ciągu kilku dni, by w razie wystąpienia niepożądanej reakcji wiedzieć, co zaszkodziło dziecku.
- Pierwsze produkty dla dziecka powinny być pozbawione soli, cukru, środków aromatyzujących i konserwantów.
- Nie podawaj dziecku wciąż tego samego. Jeśli zaakceptowało nowe produkty, stosuj je wymiennie – dziecku też ma prawo się znudzić jedzenie tego samego przez kilka dni pod rząd.
- Nowy produkt wprowadzaj raz na 3-5 dni.
- Bądź wytrwała. Badania wskazują, że zaakceptowanie przez dziecko nowego pokarmu może wymagać nawet dziesięciu podejść. Jeśli maluch wyjątkowo wzbrania się przed jakimś posiłkiem, zmień go na inny. Ma prawo mu nie smakować.
- Pamiętaj, że dzieci są różne i nie ma żadnych wytycznych, ile i co powinny codzienne jadać. Niech maluch rozwija się w swoim tempie.
- Unikaj podawania nowych produktów, gdy maluch nie jest w humorze lub jest chory. Nie testuj nowego smaku na głodnym dziecku, które będzie domagało się jedzenia większej ilości.
- By uniknąć zatwardzeń przy rozszerzaniu diety, podawaj dziecku dużo picia. Jeśli przygotowujesz maluchowi zupkę – zrezygnuj ze zbyt gęstej konsystencji – lepiej dolać odrobinę wody. To ułatwi mu strawienie posiłku.
Sugestie żywnościowe na początek rozszerzania diety
Wprowadzając nowe pokarmy do diety dziecka, nie ograniczaj podawania mleka. Pierwsze próby jedzenia pokarmów stałych to małe ilości, które nie zaspokoją podstawowych potrzeb dziecka, dlatego należy malucha normalnie karmić mlekiem. Do momentu, gdy porcje obiadków będą solidniejsze.
Jeśli gotujesz sama, kombinuj na początku z puree warzywnymi. Dużo warzyw po ugotowaniu można zmiksować na gładką masę i łączyć ze sobą np. ziemniak z marchewką, groszek z cukinią, kalafior z marchewką, cukinia z brokułem itd. Jeśli zdecydujesz się podać dziecku soczyste owoce, maluch może mieć problem z ich połknięciem ze względu na rzadką konsystencję. Możesz dodać do takich owoców płatki ryżowe (kleik ryżowy) lub kleik kukurydziany, by posiłek zagęścić i uczynić bardziej sycącym.
Istnieje wiele wytycznych, często się wykluczających, dlatego warto wprowadzać pokarmy przede wszystkim zgodnie z poniższą wiedzą:
- Dzieci nie potrafią trawić niektórych cukrów np. skrobi, na którą są gotowe dopiero po upływie 9 lub 10. miesiąca życia.
- Wątroba dziecka nie jest gotowa na przyjmowanie tłuszczu.
- Białko może powodować alergie, szczególnie białko mleka krowiego.
- Dzieci nie potrafią trawić pokarmów bogatych w białka zwierzęce aż do 9. miesiąca życia.
Miej na uwadze, że:
- ząbkujące dziecko może mieć gorszy apetyt. Nie zniechęcaj się do karmienia, to chwilowy brak zainteresowania. Spróbuj jutro ponownie.
- Maluch, który zaczął się przemieszczać, może być mniej zainteresowany grzecznym siedzeniem i próbowaniem jedzenia. Bądź wytrwała.
- Podgrzewanie jedzenia w mikrofalówce może sprawić, że posiłek nie będzie podgrzany równomiernie. Uważaj, by nie poparzyć dziecka.
- Do przygotowania jedzenia dziecku używaj odrębnych akcesoriów. Np. tarki czy deski do krojenia, które użyte do przygotowania posiłków dla dorosłych mogą pozostać zanieczyszczone.
II ŚNIADANIE
Kanapka z kurczaczkiem i warzywkami lub/i (opcjonalnie) karmienie piersią/mlekiem modyfikowanym
składniki:
1 duża kromka pieczywa pszenno-żytniego
masło pół łyżeczki
szynka z pieczonej piersi kurczaka 1-2 plasterki
6 plasterków pomidora
wykonanie:
Kromkę przekroić na połowę, posmarować masłem. Na wierzch ułożyć po poł plasterka wędliny oraz plasterki warzyw.
OBIAD
Klopsiki mięsno-warzywne w sosie koperkowym z kaszą jęczmienną
składniki:
40g mięsa mielonego z indyka (najlepiej samemu zmielić)
50g utartych warzyw (marchewka, pietruszka, seler)
½ jajka
¼ namoczonej w wodzie kajzerki
szczypta majeranku
15g suchego ziarna kaszy jęczmiennej
sos:
koperek posiekany
1 łyżeczka mąki ziemniaczanej
100ml wody + łyżka jogurtu naturalnego
szczypta soli
wykonanie:
Mięso mielone wymieszać z warzywami, jajkiem, namoczoną kajzerką i szczyptą majeranku. Uformować kulki i gotować we Wrzątku ok. 8-10min. W garnku: wodę wymieszaj z mąką i dodaj jogurt oraz koperek. Wszystko gotuj chwile aż sos zgęstnieje. Kaszę ugotuj w wodzie wg. instrukcji na opakowaniu. Podawaj klopsiki z kaszą polane 3-4 łyżkami sosu.
PODWIECZOREK
kisiel malinowy
składniki:
maliny 100g
1 płaska łyżka mąki ziemniaczanej
100ml wody
wykonanie:
Maliny umyć, włożyć do rondelka, dodać wody i gotować na małym ogniu. W kubeczku wymieszać mąkę ziemniaczaną z odrobiną wody i dodać mieszając do rondelka, chwile podgrzewać aż zgęstnieje.
KOLACJA
Kasza jaglana z pomidorami i słonecznikiem
Składniki:
1/3 szklanki kaszy jaglanej
1 szklanka bulionu warzywnego
5 suszonych pomidorów wcześniej namoczonych (jeżeli są w oliwie to należy je tylko opłukać)
1/2 małego jabłka
1 łyżka podprażonych nasion słonecznika
1 łyżeczka rodzynek
1 łyżeczka dobrej jakości koncentratu pomidorowego,
1 łyżka posiekanego szczypiorku,
1 łyżka posiekanej natki pietruszki,
sól, pieprz, sok z cytryny lub ocet jabłkowy.
wykonanie:
Kasze jaglaną przepłukać gorącą wodą i ugotować w bulionie warzywnym. Pomidory pokroić w kostkę ( po namoczeniu lub opłukaniu), jabłko umyć obrać i zetrzeć na tarce. Do ugotowanej kaszy dodać resztę składników jeszcze chwilkę podgrzewając i wymieszać.
DZIEŃ 2
ŚNIADANIE
Domowy chlebek z twarzożkiem i warzywami.
składniki:
2 kromki chlebka domowego
2 plasterki sera białego półtłustego (ok. 15-20g)
2 łyżki jogurtu
3 rzodkiewki
koperek posiekany
wykonanie:
Ser biały rozgnieść widelcem i wymieszać z jogurtem, dodać rzodkiewkę wcześniej umyta i bardzo drobno pokrojoną oraz posiekany koperek. Wymieszać i położyć serek na pieczywo.
*Chlebek domowy z płatkami owsianymi:
200g mąki pszennej
200g mąki żytniej
100g płatków owsianych
7g drożdży świeżych
(opcjonalnie) pół łyżeczki tymianki i majeranku
ok. 300ml wody
(opcjonalnie) 1 łyżeczka soli
1 łyżka pestek słonecznika
do wysmarowania blachy odrobina masła i bułki tartej
wykonanie:
Wysypać mąkę, zrobić w niej „gniazdko” dodać drożdże i zalać odrobiną ciepłej wody. Odczekać 5 min. Dodając resztę wody wyrobić ciasto – można też skorzystać z wyrabiania ciasta w robocie kuchennym. Do wyrobionego ciasta można dodać sól oraz przyprawy. Przełożyć ciasto do miski i przykryć ściereczką i pozostawić w ciepłym miejscu na 30 min. Prostokątna blaszkę wysmarować margaryną i obsypać bułka tartą. Przełożyć wyrośnięte ciasto, posypać pestkami słonecznika i piec w nagrzanym piekarniku do 190stopni i piec 45-55min.
II ŚNIADANIE
Jogurcik z owocami lub/i (opcjonalnie) karmienie piersią/mlekiem modyfikowanym
składniki:
100g jogurtu
100g truskawek lub innego owocu
1 łyżeczka miodu
wykonanie:
Owoce umyć, wyszypułkowac i pokroić na mniejsze kawałki. Do miseczki wlaś jogurt, dodac truskawki i polać odrobiną miodu.
OBIAD
Spaghetti z rybką
składniki:
30g fileta z dorsza
10-15 nitek długiego makaronu spaghetti pełnoziarnistego
kawałeczek łagodnej cebulki
1 pomidor
odrobinka czosnku
1 łyżka jogurtu naturalnego
1 łyżka otrębów żytnich/orkiszowych
1/3 łyżeczki bazylii i/lub oregano
1 łyżeczka oleju rzepakowego
wykonanie:
Nitki makaronu łamiemy na pół lub na 3 części. Gotujemy wg przepisu na opakowaniu. Kawałek ryby gotujemy na parze lub w wodzie ok. 5-10min. W rondelku rozgrzewamy olej, dodajemy cebulkę i mieszając czekamy aż się zeszkli. Pomidora sparzyć gorąca wodą, obrać ze skórki, pokroić na cząstki i dodać do rondelka wraz z wodą (50ml) i czosnkiem. Gotować pod przykryciem ok. 5-10 min. Sos przekładamy do miksera, dodajemy jogurt, otręby, przyprawy i miksujemy. Nitki makaronu podajemy z rybką polane z sosem.
PODWIECZOREK
Deserek ryżowo-gruszkowy
składniki:
2 łyżki płatków ryżowych
laska wanilii
100ml mleka lub wody + mleko modyfikowane
1 mała gruszka
wykonanie:
Zagotować podgrzać mleko (ale nie gotować), dodać płatki ryżowe, odrobinę sproszkowanej laski wanilii i wymieszać. Gruszkę umyć, obrać i zetrzeć na tarce lub drobno pokroić. dodać do płatków.
KOLACJA
Pasta z bobu na wafelku
składniki:
½ szklanki bobu
½ ząbka czosnku (opcjonalnie)
1 mały pomidor
2 wafle ryżowe/kukurydziane lub kromka pieczywa
wykonanie:
Bób ugotować w leciutko osolonej wodzie, obrać ze skórki. W miseczce rozgnieść bób z czosnkiem i obranym ze skórki pomidorem. Podawać z kromką pieczywa lub waflem ryżowym/kukurydzianym.
DZIEŃ 3
ŚNIADANIE
Kanapki z domowego chlebka z serem żółtym i pomidorkiem
składniki:
2 małe kromki chlebka
2 małe plasterki żółtego sera
4 cienkie plasterki pomidora (może być bez skórki)
3-4g masła
wykonanie:
Chlebek pokroić, posmarować cienko masłem. Położyć plasterki sera i pomidora. Można dodać inne warzywa wg. upodobań malucha.
II ŚNIADANIE
Deserek ryżowy z musem jabłkowo-marchewkowym lub/i (opcjonalnie) karmienie piersią/mlekiem modyfikowanym
składniki:
2 łyżki płatków ryżowych
½ jabłka
½ marchewki
1 łyżeczka mielonego siemienia lnianego
szczypta cynamonu
wykonanie:
Jabłko i marchewkę myjemy, obieramy, kroimy w kostkę i wkładamy do garnuszka z odrobiną wody i gotujemy ok. 10 min. Odlewamy wodę i miksujemy marchewkę z jabłkiem.
Zagotować 100ml wody i dodać płatki ryżowe, siemię lniane i cynamon, gotować 2-3 min. Płatki przełożyć do miseczki i polać musem jabłkowo-marchewkowym.
OBIAD
Gulaszyk węgierski
składniki:
30g cielęciny lub filetu z indyka
¼ papryki czerwonej
¼ papryki żółtej
1 mały ziemniak
kawałek pora
papryka słodka mielona
liść laurowy
majeranek
tymianek
1 łyżeczka oleju rzepakowego
½ szklanki wody
wykonanie:
Warzywa myjemy, obieramy i kroimy w kosteczkę, mięso myjemy, osuszamy i kroimy w kostkę. Na patelni rozgrzewamy olej, dodajemy mięso i chwile podsmażamy na małym ogniu. Dolewamy wodę, dodajemy ziemniaka i przyprawy, dusimy pod przykryciem ok. 15 min. Paprykę można przed gotowaniem sparzyć i ściągnąć skórkę. Następnie dodać ją do gulaszu i dusić jeszcze ok. 10 min.
PODWIECZOREK
Budyń kakaowy z kaszy jaglanej
składniki:
3 płaskie łyżki kaszy jaglanej
1 łyżeczka płaska naturalnego kakao
1 suszony daktyl lub łyżka rodzynek/żurawiny
odrobina wody lub mleka
2-3 truskawki/ łyżka borówek albo malin
wykonanie:
Kaszę przepłukać na sitku gorącą wodą. Włożyć kasze do garnka z woda i ugotować do miękkości. Ciepłą jeszcze kaszę przełożyć do Bendera z pozostałymi składnikami i zmiksować na gładką masę. Przełożyć do miseczki i udekorować odrobiną świeżych, umytych owoców.
KOLACJA
Zupka z batatów i soczewicy
składniki:
½ batata małego
1 mała pietruszka – korzeń
½ marchewki
kawałeczek selera – korzeń
1 łyżka czerwonej soczewicy
1 łyżeczka masła
1 szklanka wody
1/3 łyżeczki majeranku
wykonanie:
Warzywa umyć, obrać i pokroić na drobne kawałki. Składniki prócz batatów i soczewicy wkładamy do garnuszka, wraz z liściem laurowym i gotujemy na małym ogniu przez 10 min. Następnie dodajemy batat (też drobno pokrojony) i soczewicę. Dodajemy łyżeczkę masła i gotujemy ok. 10 min.
Pamiętaj!
Do picia podawać dziecku wodę, bez ograniczeń.
Nie podawaj produktów na które dziecko jest uczulone.
Rodzic decyduje, co dziecko zje, kiedy i jak jedzenie będzie podane. Dziecko decyduje, czy zje posiłek i ile zje.
FOTO: lindaaslund / Foter/ CC BY
PRZEPISY PRZYGOTOWAŁA: MGR IGA WÓJTOWSKA
mgr Iga Wójtowska
Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku dietetyka, członkini Polskiego Stowarzyszenia Dietetyków oraz Polskiego Towarzystwa Dietetyki Sportowej. W trakcie studiów praktykę zawodową zdobywała na oddziałach wielu warszawskich szpitali oraz w Instytucie Żywności i Żywienia. Swoją wiedzę stale poszerza i uaktualnia uczestnicząc w konferencjach związanych z odżywianiem, dietoprofilaktyką i dietoterapią. Obecnie poradnia dietetyczna JeszFresh
