Problem poronień istnieje od zawsze, choć od zawsze jest to również temat trudny i najczęściej okryty milczeniem. Rodzice, którym przytrafia się taka tragedia, często są z tym pozostawieni sami sobie. Jedną z największych trudności bywa w takim momencie brak należytej pomocy prawnej. By ułatwić rodzicom pogrążonym w smutku załatwienie wszelkich spraw formalnych dotyczących śmierci nienarodzonego dziecka, postanowiłam zgromadzić w jednym miejscu najważniejsze informacje – dotyczące pochówku, praw rodziców, obowiązków szpitala i ubezpieczyli.
PORONIENIE – KARTA ZGONU
Zgodnie z nauką Kościoła katolickiego z dzieckiem mamy do czynienia już od momentu poczęcia. Dzieci zmarłe przed narodzeniem zasługują na godny pogrzeb i są do tego podstawy prawne. Zgodnie z nowym rozporządzeniem Ministra Zdrowia, rodzice dzieci martwo urodzonych i tych, które zmarły w łonach matek, bez względu na to jak długo trwała ciąża, mają prawo, by je godnie pochować. Rozporządzenie weszło w życie 20 stycznia 2007 r.
Rodzice mogą w ciągu 48 godzin wystąpić o wydanie zwłok swojego zmarłego przed narodzeniem dziecka i mają prawo otrzymać jego kartę zgonu.
Podstawa prawna:
Dz.U.07.1.9 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA1) z dnia 21 grudnia 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wzoru karty zgonu oraz sposobu jej wypełniania
(Dz. U. z dnia 5 stycznia 2007 r.)
Na podstawie art. 11 ust. 4a ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 2000 r. Nr 23, poz. 295, z późn. zm.2)) zarządza się, co następuje: § 1. W rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie wzoru karty zgonu oraz sposobu jej wypełniania (Dz. U. Nr 153, poz. 1782) w § 1 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Karta zgonu jest wypełniana dla:
1) osób zmarłych,
2) dzieci martwo urodzonych, bez względu na czas trwania ciąży, na wniosek osób uprawnionych do pochowania, o których mowa w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych, zwanej dalej „ustawą”.”.
Dz.U.07.1.10 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA1) z dnia 21 grudnia 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi
(Dz. U. z dnia 5 stycznia 2007 r.)
Na podstawie art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 2000 r. Nr 23, poz. 295, z późn. zm.2)) zarządza się, co następuje:
§ 1. W rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi (Dz. U. Nr 153, poz. 1783) § 2 otrzymuje brzmienie:
„§ 2. Za zwłoki uważa się ciała osób zmarłych i dzieci martwo urodzonych, bez względu na czas trwania ciąży.”
PORONIENIE – POGRZEB KATOLICKI
W związku z tym, że w Polsce większa część z nas mam wyznaje religię katolicką, warto wyjaśnić, jak można pochować dziecko, które zmarło przy porodzie lub w łonie matki. Określają to konkretne przepisy liturgiczne, na które można się powołać.
Jeżeli chcemy pochować dziecko, które zostało poronione, a nie zostało ochrzczone, to czy można pochować dziecko wg. katolickich obrzędów pogrzebu?
„Konferencja Episkopatu Polski zezwala na katolicki pogrzeb dzieci, które zmarły przed chrztem, jeżeli rodzice pragnęli je ochrzcić. Zgoda ta obejmuje również mszę św. pogrzebową. Dowodem, że rodzice rzeczywiście chcieli ochrzcić dziecko może być to, że regularnie uczestniczą we mszy św. niedzielnej, czynnie uczestniczą w życiu jakiejś grupy parafialnej, z wiarą przeżywają śmierć dziecka.
Powodem odmowy pogrzebu nie może być fakt, że rodzice nie mają ślubu kościelnego lub nie są związani z życiem parafii. Zmarłe dzieci, niezależnie od tego, czy były ochrzczone, czy nie, czy zmarły po porodzie, czy też urodziły się martwe, należy pochować według stosownych obrzędów przewidzianych na tę okoliczność. Dziecko zmarłe przed porodem należy traktować jak dziecko zmarłe przed chrztem. Możliwy jest zatem pogrzeb dziecka, które rodzice stracili na skutek poronienia (płody poronione), nawet na bardzo wczesnym etapie ciąży, o ile będą dokumenty konieczne do pogrzebu zgodnie z prawem państwowym. Jedynym kryterium rozróżnienia dla formy pogrzebu jest przyjęty chrzest. Obrzędy pogrzebu dziecka, zarówno ochrzczonego jak i nieochrzczonego, znajdują się w Obrzędach pogrzebu w rozdziałach VII – IX (część tekstów jest wspólna, inne podane są na przemian, raz podczas pogrzebu dziecka ochrzczonego, raz nieochrzczonego). Zgodnie z miejscowymi zwyczajami może być zarówno nabożeństwo w domu, w kościele, a potem na cmentarzu, jak i tylko na cmentarzu. Teksty modlitw odmawianych podczas Mszy świętej pogrzebowej znajdują się w Mszale Rzymskim pod numerami 41 (pogrzeb dziecka ochrzczonego) i 42 (pogrzeb dziecka nieochrzczonego). Trzeba zaznaczyć, że Kościół nie traktuje jako obowiązku religijnego pochówku dzieci poronionych i zgadza się na to, aby dzieci zmarłe w okresie płodowym mogły być pochowane bez religijnego obrzędu, wszakże w sposób godny osoby ludzkiej. Jeśli rodzice o to proszą, to podczas pogrzebu dziecka powinna być odprawiona Msza święta, a ksiądz powinien być ubrany w szaty białego koloru. Należy wyjaśnić, że Msza św. nie ma charakteru przebłagania za grzechy dziecka, ale jest prośba o pociechę dla rodziców.
(Odesłanie: • kan. 871,1176,1183,1184 • Wstęp ogólny do Obrzędów pogrzebu Ks. P. Kroczek, Ks. St, Lubaszka – Podręcznik kancelaryjny dla duchowieństwa diecezji bielsko-żywieckiej, Bielsko-Biała 2006)
Prostsze staje się pochowanie martwo urodzonego dziecka bez względu na czas trwania ciąży. Weszła w życie nowelizacja ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, którą Sejm uchwalił 26 maja 2011 roku.
Do tej pory rodzice, którzy chcieli godnie pochować swoje poronione lub martwo urodzone dziecko, musieli dłużej przedzierać się przez biurokratyczne przeszkody, co dla cierpiących ludzi było bardzo trudne. Przede wszystkim urząd stanu cywilnego musiał zarejestrować zgon ich dziecka. Potrzebny był więc akt zgonu, do którego należy wpisać płeć zmarłego. Jeśli jednak dziecko zmarło na bardzo wczesnym etapie rozwoju, lekarzom trudno było rozpoznać tę płeć ze względu na brak rozwiniętych narządów. Choć lekarz mógł wtedy zgodnie z prawem wpisać taką płeć, jaką podają rodzice, w praktyce często informował, że nie chce tworzyć fikcji. Ciało dziecka trafiało wtedy na badania genetyczne. Dopiero po przejściu tej długiej procedury, rodzice mogli pożegnać swoje dziecko, wyprawiając mu pogrzeb. Teraz nie ma żadnego obowiązku wykonywania przez rodziców dziecka płatnego badania genetycznego określającego płeć dziecka, ponieważ nie istnieje żadna podstawa prawna, która pozwalałaby szpitalowi żądać tego od rodziców. Skoro szpital ma obowiązek zgłosić martwe urodzenie (i to, wg ustawy prawo o aktach stanu cywilnego, każde martwe urodzenie, bo ustawa nie określa wyjątków, w których można tego nie robić), a zgłoszenie polega na przesłaniu do usc pisemnego zgłoszenia urodzenia, którego wypełnienie polega m.in. na wpisaniu płci dziecka (tu znowu odpowiednie rozporządzenie ministerstwa zdrowia zawierające instrukcję wypełnienia pisemnego zgłoszenia nie definiuje takich wyjątków, kiedy płci szpital mógłby nie wpisywać – więc musi zawsze), to obowiązkiem szpitala jest pozyskać wiedzę o płci dziecka. Szpital może więc wpisać płeć prawdopodobną, lub jeśli uważa, że musi koniecznie zrobić badanie genetyczne, to niech sobie robi – ale na pewno nie na koszt rodziców. Teraz my mamy prawo wyboru płci jeżeli lekarze jeszcze nie potrafią określić płci płodu. O wszystkie dokumenty należy ubiegać się zaraz po zabiegu w szpitalu, bo znając obsługę coś się może gdzieś zapodziać i bardzo ważne na rejestrację dziecka w urzędzie stanu cywilnego mamy tylko 3 dni.” (źródło: http://www.rodzinabialystok.pl)
PORONIENIE – ZASIŁEK MACIERZYŃSKI
Bez względu na to, kiedy doszło do poronienia, kobiecie przysługuje prawo do zasiłku i urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni (56 dni). Postawą do wypłaty zasiłku jest skrócony odpis urodzenia dziecka martwego lub akt zgonu. Zasiłek wynosi 100% miesięcznego wynagrodzenia.
PORONIENIE – Zasiłek pogrzebowy
By otrzymać wypłatę zasiłku pogrzebowego, potrzebne jest przedłożenie aktu urodzenia dziecka z adnotacją o urodzeniu martwym lub akt zgonu, jeśli dziecko żyło przez jakiś czas. Niezbędny jest również wniosek o wypłatę zasiłku oraz oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu (np. koszty zakupu trumienki dla dziecka czy samego pochówku). Jeżeli dziecko chcemy pochować w grobie przodków, nie trzeba wykupować miejsca pochówku. Wypłata zasiłku odbywa się na ogólnych zasadach ich przyznawania. Na przedłożenie wniosku rodzice mają 12 miesięcy od dnia zgonu dziecka. Od 1 marca 2011 r. wysokość świadczenia jest stała i wynosi 4 tys. Zł.
PORONIENIE – wypłata dodatkowych świadczeń
W przypadku śmierci dziecka możemy ubiegać się także o wypłatę ubezpieczenia indywidualnego lub grupowego z innych źródeł np. z pracy. Niezbędnymi stają się wówczas dokumenty, które należy złożyć w tym: wniosek roszczeniowy, kopię dowodu tożsamości osoby ubezpieczonej, oryginał aktu zgonu dziecka. Zamiast oryginału, mamy możliwość złożenia kopii powyższych dokumentów, jeśli są one potwierdzone za zgodność z oryginałem przez notariusza lub placówkę, która wydała dokument.
