Objawy, które mogą świadczyć o potrzebie wizyty u psychiatry dziecięcego
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, kiedy z dzieckiem pójść do psychiatry. Każde dziecko jest inne i może przejawiać różne objawy w zależności od wieku, temperamentu, sytuacji życiowej i rodzaju zaburzenia. Jednak istnieją pewne sygnały alarmowe, które mogą wskazywać na to, że dziecko ma trudności psychiczne i potrzebuje profesjonalnej oceny i wsparcia. Do takich sygnałów należą:
- Zachowanie nietypowe, niezrozumiałe lub odmienne od standardów. Na przykład: izolowanie się od rówieśników i rodziny, unikanie kontaktu wzrokowego, powtarzanie tych samych słów lub czynności, nadmierna aktywność lub apatia, agresja lub autoagresja, zaburzenia snu lub apetytu, kłamstwa lub kradzieże.
- Objawy silnego stresu. Na przykład: silne napady lękowe, wtórne moczenie nocne, mutyzm (brak mowy w określonych sytuacjach), tik nerwowy (mimowolne skurcze mięśni), bóle brzucha lub głowy bez przyczyny somatycznej.
- Zwierzenia lub próby samobójcze. Na przykład: wyrażanie myśli o śmierci lub samobójstwie, mówienie o tym, że nie ma sensu żyć, planowanie lub podejmowanie prób odebrania sobie życia (np. poprzez cięcie żył, zażywanie leków), pożegnalne listy lub gesty.
- Podejrzenie choroby psychicznej. Na przykład: autyzm (zaburzenie rozwoju charakteryzujące się trudnościami w komunikacji i interakcji społecznej oraz ograniczonymi zainteresowaniami i zachowaniami), ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi), zespół Aspergera (forma łagodnego autyzmu), zaburzenia zachowania (np. opozycyjno-buntownicze lub dyssocjalne), zaburzenia lękowe (np. fobia społeczna, lęk separacyjny, lęk uogólniony), depresja (niski nastrój, utrata zainteresowań i przyjemności, poczucie beznadziejności i winy).
Przebieg wizyty u psychiatry dziecięcego
Aby pójść z dzieckiem do psychiatry, nie trzeba posiadać skierowania, dlatego można bezpośrednio zgłosić się do poradni. Do psychiatry warto zgłosić się z dzieckiem w sytuacji, gdy:
- Zachowuje się w sposób nietypowy, niezrozumiały, odmienny od standardów.
- Pojawiają się objawy silnego stresu, takie jak silne napady lękowe, wtórne moczenie nocne, mutyzm.
- Zwierza się z zamiaru podjęcia lub podejmuje próby samobójcze.
- Się samookalecza.
- Podejrzewa się u niego choroby takie jak autyzm, ADHD, zespół Aspergera, zaburzenia zachowania oraz zaburzenia lękowe.
Pierwsza wizyta u psychiatry dziecięcego ma na celu zebranie informacji o dziecku i jego rodzinie, historii rozwoju i zdrowia, problemach i trudnościach, oczekiwaniach i potrzebach. Psychiatra może zadać dziecku i rodzicom różne pytania, poprosić o wypełnienie kwestionariuszy lub testów, a także przeprowadzić badanie fizykalne i neurologiczne. W zależności od wieku i stanu dziecka, psychiatra może rozmawiać z nim sam na sam lub w obecności rodziców. Czas trwania pierwszej wizyty może wynosić od 30 minut do 2 godzin.
Na podstawie zebranych informacji psychiatra może postawić diagnozę lub zaproponować dalsze badania (np. badania laboratoryjne, EEG, MRI). Psychiatra może również zaproponować plan leczenia, który może obejmować:
- Farmakoterapię (leczenie lekami). Leki mogą być stosowane w celu złagodzenia objawów lub leczenia przyczyny zaburzenia. Psychiatra dobiera leki indywidualnie dla każdego dziecka, biorąc pod uwagę wiek, wagę, stan zdrowia i możliwe interakcje z innymi lekami. Psychiatra informuje rodziców o celu, dawce, sposobie podawania, czasie trwania i skutkach ubocznych leków. Leki powinny być przyjmowane regularnie i zgodnie z zaleceniami lekarza. Nie należy samodzielnie zmieniać dawki lub odstawiać leków bez konsultacji z psychiatrą.
- Psychoterapię (leczenie psychologiczne). Psychoterapia polega na rozmowie z terapeutą, który pomaga dziecku zrozumieć i rozwiązać swoje problemy. Psychoterapia może być prowadzona indywidualnie lub grupowo (np. z rodziną lub rówieśnikami). Istnieją różne rodzaje psychoterapii, np. poznawczo-behawioralna, psychodynamiczna, systemowa. Psychoterapeuta dobiera metodę i częstotliwość spotkań dostosowaną do potrzeb i możliwości dziecka. Psychoterapia może trwać od kilku tygodni do kilku lat.
- Inne formy wsparcia (np. pedagogiczne, socjalne). Psychiatra może skierować dziecko do innych specjalistów lub instytucji, które mogą pomóc mu w radzeniu sobie z problemami w nauce, wychowaniu, relacjach czy funkcjonowaniu społecznym. Na przykład: pedagog szkolny lub specjalny, logopeda, terapeuta zajęciowy, poradnia rodzinna, ośrodek pomocy społecznej.
Jak przygotować dziecko na pierwszą wizytę u psychiatry dziecięcego?
Wizyta u psychiatry dziecięcego może być stresująca zarówno dla dziecka, jak i dla rodziców. Dlatego warto przygotować się do niej odpowiednio wcześniej. Oto kilka wskazówek, jak to zrobić:
- Wybierz odpowiedniego specjalistę. Zanim umówisz się na wizytę u psychiatry dziecięcego, sprawdź jego kwalifikacje, doświadczenie i opinie innych pacjentów. Możesz również poprosić o polecenie lekarza swojego pediatrę lub psychologa szkolnego.
- Wyjaśnij dziecku cel i przebieg wizyty. Porozmawiaj z dzieckiem o jego oczekiwaniach i obawach. Zapytaj dziecko, co chciałoby powiedzieć psychiatrze, czego się boi, czego się spodziewa. Zachęć dziecko do zadawania pytań i wyrażania swoich uczuć. Pokaż dziecku, że rozumiesz i szanujesz jego emocje i potrzeby.
- Zapewnij dziecku wsparcie i poczucie bezpieczeństwa. Powiedz dziecku, że pójście do psychiatry nie jest niczym złym ani wstydliwym, że to normalne, że czasem potrzebujemy pomocy specjalisty. Powiedz dziecku, że będziesz z nim podczas wizyty lub czekać na niego w poczekalni. Przytul dziecko i powiedz mu, że go kochasz i jesteś z niego dumny.
- Zorganizuj sobie czas i środki na wizytę. Upewnij się, że masz wystarczająco dużo czasu na dojazd do poradni, wypełnienie formalności i rozmowę z lekarzem. Zabierz ze sobą dokumenty dziecka (np. dowód osobisty, karta zdrowia, wyniki badań) oraz coś do pisania i notowania. Zabierz również coś do picia i przekąszenia dla siebie i dziecka, a także coś do zabawy lub czytania dla dziecka, jeśli będziecie musieli czekać na wizytę.
